Chính vì có Tám Bính mà tôi càng thêm thương yêu, càng thêm tin tưởng
và có trách nhiệm với sự sống vậy! Hạnh phúc và tình nghĩa biết bao cho
tôi! Và cũng lo âu, vất vả, hồi hộp bao nhiêu cho tôi!
Thế là chủ đề và nhân vật tôi đã suy nghĩ tưởng tượng được rồi, trên
cơ sở của sự sống mình đã sống, và cuộc đời của những con người tôi dựng
hẳn lên. Còn những nhân vật phụ, những sự việc, những tình tiết, những
diễn biến, những lớp lang, những cảnh, những đoạn, những hồi, v.v... tôi
cũng lại vừa rút ra ở những điều đã mắt thấy tai nghe, vừa sáng tạo hẳn
hoàn toàn mới mẻ.
Những cảnh bến tàu hành khách bị lôi kéo và được chào mời quá như
bị bắt nợ. Vé mua rêu rao tàu này lấy rẻ hơn tàu kia chênh lệch từng hai xu,
ba xu, và mỗi suất vé mua còn được biếu nào một bao thuốc lá, mấy gói
chè củ ấu hiệu Chính Thái chính cống, hay một bánh tây hai xu, một phong
bánh khảo... Không kể lại có chiếu mới để ngồi, có võng nằm, v.v... Những
ngày hội Đại cách mạng Pháp 1789 phá ngục Bátxtin với những người đi
xem toàn những trò liếm chảo, chọc nước, nhảy bị, đập nồi, đập niêu, xóc
đĩa, chẵn lẻ, ba que, bài tây và trẻ con bị ngã, bị đè, bị lạc kêu khóc như ri.
Những vườn hoa còn hoang lạnh tăm tối hơn địa ngục. Những ngõ ngách
quái gở. Những mụ chủ và những khách ăn chơi yêng hùng, tên tuổi không
là Bạch Liên, Mộng Điệp, Phi Hùng Nga, Lục Kiếm Đồng, v.v... mà là Tài
xế Cấu, mụ Béo và những Tư lập lơ, Ba trâu lăn, v.v... Và những nhà tù, ở
đây, có những tên mật thám đã bị bọn tù thường phạm bắt ăn cả phân trộn
tóc, chứ không phải là những nhà trinh thám kỳ tài gì cả. Và ở đây thành
một giang sơn khủng khiếp, đất sống cuối cùng của đám du côn anh chị lừa
lọc, xâu xé lẫn nhau, tuy trước kia vẫn cưu mang nhau, thuốc thang khi đau
ốm, thăm hỏi quà cáp khi bị vận hạn.
... Tất cả những cảnh, những việc, những hoạt động và những không
khí ấy lúc tưởng tượng sắp xếp, cũng như viết ra, tôi đều cố gắng sao cho
thật là của tôi! Dù tôi non nớt, dù tôi vụng về, dù tôi không tài không giỏi
