không lọc lõi, không cao tay nghề, nhưng tôi nhất định không chịu kém
trong tinh thần cố gắng, trong công sức sáng tạo, trong cá tính và nét riêng
biệt của sự sáng tạo.
Về điểm cá tính và nét riêng biệt này, tôi thấy phải biết tởm lợm, phải
biết sạm mặt, nếu vì để có được những "cái đó" mà phải cầu cứu đến sự bịp
bợm, làm quỷ thuật, gian dối và trâng tráo, lì lợm. Để có cá tính và nét
riêng biệt, ngay từ khi viết những truyện ngắn đầu tiên, nghĩa là ngay từ khi
tôi rắp định bước vào nghề văn, làm nghề văn, tôi đã tự nhủ phải làm sao
"cái đó" toát lên ở tâm hồn biết yêu thương của mình, ở màu sắc sự sống
mà mình diễn tả, ở thái độ trước cuộc đời mà mình suy nghĩ, ở sự gửi gắm
của mình với người đọc, ở cái mình đem lại cho người đọc thật có một sự
kết đọng cao quý và trân trọng vì nhân sinh không.
***
... Tôi đã thành cậu giáo với lớp học hơn mười học trò hẳn hoi chứ
không phải chỉ được người ta gọi tên thôi như trước.
Khoảng đầu tháng tư năm 1936 ấy, bà Huề, con trai lớn làm dưới tàu
to, còn bà chuyên bán trầu nước thuốc lào ngoài Sáu Kho, cũng thuê nhà
của vợ chồng bác Tiểu với tôi, đã nhờ tôi dạy hai thằng con bé của bà. Sau
đó nửa tháng, liền thêm ba đứa nữa. Tới khi có cái bé Xuân, cháu bà cụ ở
xóm trong, trải mấy thầy dạy mà mặt chữ a b c cũng không thuộc, xin học
tôi và cũng học tấn tới, thì tôi dọn vào ở nhà bà cụ ấy. Bà cụ Xuân còn có
một cháu gái nữa học lớp ba. Tiền học hai cháu này vừa khoẳm tiền thuê
nhà bà cụ. Rồi tháng sau lại thêm hai đứa nữa; tháng sau nữa cũng thế.
Chưa đầy bốn tháng mà số học trò lên đến mức làm tôi phải suy nghĩ có lúc
cuống cả người lên.
Hơn mười đứa bé ấy, đứa học vỡ lòng, đứa mới biết viết, đứa đã làm
tính cộng dễ và viết ám tả bài ngắn, đứa đã bập bẹ le café là cà phê, père là
cha, mère là mẹ, v.v... đều ngoan ngoãn tiến bộ trông thấy. Các bài học của
