Cái lạnh buốt của tinh sương như cắt thịt. Nhưng chúng tôi không thấy
gì cả. Kẻ ở người đi, có bao nhiêu điều định nói lại quên, lại không nói nên
lời! Tôi áp mặt vào gò má buốt lạnh của Tô Hiệu, day day má với nhau. Tôi
đã thoáng nhìn cặp mắt Tô Hiệu mà tôi càng nhận thấy thêm nồng nàn một
tấm tình, càng thấy thêm vằng vặc một sức sống, một tinh thần. Tấm tình,
sức sống và tinh thần này chỉ ở những đồng chí không ngừng chiến đấu,
trọn vẹn hy sinh và tuyệt vời tin tưởng mới có được.
Tô Hiệu mất năm 1944.
Người đồng chí bí thư thành ủy của thành phố hải cảng Hải Phòng đã
thở hơi cuối cùng ở nhà ngục Sơn La. Phút hấp hối, trong những công việc
giối lại cho chi bộ nhà tù, Tô Hiệu giối lại cả cái công thức làm thuốc nổ
lựu đạn mà anh được truyền giữ để làm vũ khí cho cuộc đấu tranh võ trang
đang được chuẩn bị và đang tiến hành sâu rộng và gấp rút.
Phải, đồng chí Tô Hiệu đã nhắm mắt năm 1944. Một năm sau, Cách
mạng Tháng Tám bùng nổ.
IX. ĐÓI BỐN NHĂM
1. BỘ BÀN GHẾ GỞI NHÀ TÔ HOÀI
Cái bàn ấy bằng gỗ tạp có hai ngăn kéo là của một người họ đã dùng
làm bàn ăn để lại cho. Chị ta phải để lại nó cho tôi vì chị không thể đi đâu
cũng tha nó theo, nhất là chị lại làm cái nghề gọi là cái nghề lấy Tây. Cái
bàn bằng gỗ tạp lại chỉ đánh véc ni nhếnh nhoáng nên trông càng rẻ giá,
mua đâu có bảy đồng nhưng giấy biên lai lại kê những mười đồng. Thế là
nguyên cái bàn chị ta đã được đôi ba đồng. Ấy là không kể trong món tiền
sắm sửa đồ đạc, chị còn khai thặng lên hàng chục bạc nữa. Chị đã chìa
thêm một nắm biên lai nữa, ném ra giữa bàn ăn có đủ cả rượu vang, cua phá
xí cà chua, đậu vàng trộn dầu giấm và trứng. Không kể còn một đĩa tú ụ
