Rồi mẹ tôi gánh nón về quê. Rồi chúng tôi vẫn đi về ăn uống đề huề
vui vẻ. Riêng tôi, càng phấn chấn hơn, vì mấy cơ sở tôi nhóm họp và liên
lạc đều cùng phong trào tiến lên, có nhiều triển vọng. Những chuyến đi Bắc
Ninh về phủ Từ Sơn, sinh hoạt với nhóm anh Kim Lân hay nhóm anh Vũ
Đức Phúc ở Gia Lâm, những chuyến về gặp anh Nguyễn Công Mỹ ở Hải
Dương, hay những anh em nhà giáo, viên chức nhỏ chạy về các làng Đồng
Xá, Đình Tổ, và cũng trên đường đó, tôi đã được đặc biệt anh em cho nghe
tình hình phong trào địa phương và được mắt thấy tai nghe những chuyện
những việc của những bà con nông dân thôn xóm nơi gia đình tôi ở nhờ.
Tất cả những công việc và những chuyến đi đó của tôi, tôi về "báo cáo" với
Nguyễn Huy Tưởng, đều được Nguyễn Huy Tưởng chăm chú nghe, rất
thích thú.
Thường thường ông bạn của chúng tôi ngạc nhiên hay thích thú điều
gì, thì bộ mặt bệu bệu và lỳ lỳ của ông đổi khác hẳn. Nghĩa là nó thuỗn hẳn
ra, với tất cả vẻ hồn nhiên ngây thơ. Đã có anh em tai quái nghịch ngợm,
lợi dụng tính cả tin và đôn hậu này của ông, thỉnh thoảng lại "sáng tác" ra
một vài tin vài chuyện kể cho ông nghe. Họ không những chỉ nhắm ông,
mà còn gợi ông để ông kể lại với nhiều người khác một cách rất trân trọng
và cũng rất sống và duyên dáng là đằng khác. Rồi họ cười ngay vào mũi
ông, cười bò ra với nhau, trong khi ông càng ngạc nhiên hơn, lại thuỗn mặt
ra, càng hồn nhiên và ngây thơ, như vẫn không tin có màn kịch ấy được!...
Thế rồi, trên các ngả đường tôi hay qua lại dần dần không những chỉ ở
mấy tỉnh Bắc Ninh, Sơn Tây, Hà Nam... bớt hẳn ăn mày mà ở cả ngay Hà
Nội. Những người sống sót lại lần mò lê lết trở về quê quán. Một hôm tôi
lại ở bên Bắc Ninh về, dọc đường được nghe mấy người ở huyện Thuận
Thành và Văn Lâm của tôi, kháo nhau về trận dân làng kéo nhau phá kho
thóc và cướp thóc ở chùa Dâu như trảy hội ấy. Ghi nhớ được mấy tình tiết,
mấy câu nói rất đặc biệt, tôi càng cố đạp nhanh về để kể cho Nguyễn Huy
Tưởng nghe. Buổi ấy tôi về muộn, các đồng hồ đều suýt soát mười hai giờ
mười lăm, mười hai giờ hai mươi. Lên khỏi thang gác, tôi bỗng thấy cái gì
