Xin nhắn nhủ thời gian
Đem đến trả tình quân...
Những tiếng hát sướt mướt rên rỉ khắp các đường phố, rạp hát, bến
tàu, bến đò, nhà cầm đồ, tiệm hút, xóm cô đầu, máy nước, cổng chợ... từ
sáng đến canh khuya. Ban đêm, cái thành phố Nam Định xưa nhỏ của tôi
kia càng lạnh vắng trong ánh đèn bóng màu xanh nhờ, chao bên ngoài sơn
đen, gọi là đèn phòng thủ. Cùng thức với ánh đèn này là tiếng máy chạy ầm
ì, triền miên, ngao ngán của Nhà máy sợi trước làm ba kíp thợ nay rút làm
hai kíp, đuổi ra hàng ngàn thợ. Cái nhà máy lớn nhất của thành phố Nam
Định này cũng là một nhà máy lớn nhất của Đông Dương còn chạy như thế
là "phúc" cho cu li và thợ thuyền bản xứ lắm! Vì bao nhà máy đã phải đóng
cửa rồi.
... Bước gian nan ai cũng đã nhọc nhằn. Bao nhiêu dân Pháp trung
thành đã chịu một cách cao thượng, đã cố gắng giúp tôi gánh vác trọng
trách. Đối với tôi thế chưa đủ. Tôi muốn các người phải có đức tin, tin
trong cõi lòng, tin vào lý trí. Tôi muốn các người phải khôn ngoan và nhẫn
nhục.
... Nhờ có sự bại trận mà mối đồng tâm của quốc gia được thắt chặt...
Quốc dân nên hiểu rằng cơ phục hưng đã bắt đầu mà các người đương noi
theo đường chính.
Những lời lâm ly của Pê-tanh nọ ra rả trên khắp các mặt báo, các tranh
ảnh đóng khung với lá cờ tam tài.
Phê thì tành... Pê thì tành, một bài hát phỏng theo điệu Đêm thì rầm
của xẩm xoan đã được đặt ra, cho đi hát ở khắp các cổng chợ, bến đò lò rào
để ca tụng công đức lão quốc trưởng chiến bại đem thân trâu ngựa ra gánh
vác việc nước trước quốc xã quốc trưởng Hít-le chiến thắng. Và trên cả
quốc trưởng thống chế, còn có một vị nữa để cho tất cả những ai là kẻ đau
