của hàng chè chai mua về. Hàng nửa năm rồi, các bọn nhà thầu thần thế với
nhà binh Nhật và có nhiều tiền mua vét hết cả hàng. Phần vì nhà anh sợ
bom quá. Ngày ngày, ông anh, bà anh, cha anh, mẹ anh, các em gái em trai
anh, cứ sáng sớm đã lốc nhốc cơm nắm nước phích thuê xe tay vào Hà
Đông, hay lên Bách thú chạy bom. Vú bõ con trai lớn ở nhà thì chỉ rình có
còi báo động là đóng cửa chạy ra Cổng đục. Hôm nào mưa gió thì cả nhà
ngồi vêu ra như bụt ốc đầy cả cửa hàng. Hôm gần đây, nhà chỉ để một u già
nghễnh ngãng ở lại coi cửa hàng, còn tất cả kéo nhau về Hưng Yên chạy
loạn.
Tô Hoài của tôi cười cười bằng đôi mắt, rất nhẹ nhàng tả những cảnh
những việc "biến" kia cho tôi nghe.
Giữa lúc tình cảnh ra báo, xuất bản sách, kiểm duyệt giấy in, và nhà in
như thế, thì có một nhà xuất bản nọ hoạt động thật đàng hoàng, công việc
cứ ăn nên làm ra ùn ùn... Nhà xuất bản ấy có hẳn một chiêu bài và đi đâu
cũng vỗ ngực là "mác-xít". Đó là nhà xuất bản Hàn Thuyên, một nhóm tự
nhận toàn là nhà "lý luận" là "lãnh tụ" và "chiến sĩ" cách mạng chân chính.
Chúng ra sách, đi tuyên truyền và có cả người luồn lọt trong mấy nhà in,
trường học, công khai chửi Đảng Cộng sản Đông Dương và Mặt trận Việt
Minh, lôi kéo người và phá hoại những cuộc tranh đấu của thợ, lôi kéo và
khiêu khích những thanh niên học sinh. Chúng chửi và hoạt động như thế
bảo rằng để chống lại chủ trương đường lối của Đảng Cộng sản Đông
Dương là "làm cách mạng thỏa hiệp, làm cách mạng đầu hàng giai tầng tư
sản, làm cách mạng vô sản không triệt để, làm cách mạng tay sai cho Nga
Xô viết". Còn đối với những cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam Kỳ, thì chúng
bảo là "Xuẩn động" "đem con bỏ chợ", "đem quần chúng làm thí nghiệm",
thậm chí còn là "khiêu khích để đế quốc tiêu diệt cách mạng"! Và mỗi lần
nghe tin các cơ sở quần chúng, những đảng viên Đảng Cộng sản có tên tuổi
bị bắt bị khủng bố, chúng liền cười khẩy và hất hàm ha hả kể chuyện lại với
những người quen biết.
