Tô Hoài, tham dự có đồng chí Lê Quang Đạo, Trần Độ, Nguyễn Huy
Tưởng, Tô Hoài và tôi. Chúng tôi nghe hai đồng chí Trần Độ, Lê Quang
Đạo phổ biến nhận định của Trung ương về những chuyển biến mới của
tình hình chính trị lúc bấy giờ, và yêu cầu của Trung ương về cuộc thảo
luận bản Đề cương. Cuộc thảo luận làm từ chiều mồng một Tết đến chiều
mồng bốn Tết. Chúng tôi chia tay nhau ra về được mươi hôm thì nổ ra cuộc
Nhật đảo chính Pháp mồng 9 tháng 3, đúng như Đảng đã phân tích về
những mâu thuẫn giữa bọn Nhật - Pháp, và thời cơ để đẩy thêm cao trào
cách mạng...
1943 - 1944
Trong hai năm ấy, mặc dầu những gọng kìm của hai tầng thống trị
Nhật - Pháp càng siết chặt, chúng tôi vẫn viết và càng say viết. Chúng tôi
dằn mọi sự đau khổ, quằn quại, nặng nhọc, chật vật của ngòi bút xuống mà
viết. Truyện ngắn của đồng chí Nam Cao và Tô Hoài vẫn đều đặn ra mắt
trên tờ Tiểu thuyết thứ Bảy. Những tác phẩm sâu sắc, rắn chắc, cảm động
của Nam Cao đã được bạn đọc đặc biệt chú ý. Các đồng chí còn viết rất
nhiều truyện cho trẻ em. Với những truyện trẻ em của Nguyễn Huy Tưởng,
Tô Hoài và Nam Cao, nền văn học thiếu nhi của dân tộc đã được xây bằng
những viên gạch có bản sắc rất quý. Bài nói chuyện của đồng chí Nguyễn
Đình Thi về văn học dân tộc và những sách nghiên cứu của đồng chí, cũng
được phân biệt hẳn ra với những sách đao to búa lớn, nói nhảm nói nhí,
xuyên tạc chủ nghĩa Mác và phang bút vào lưng cha ông, tổ tiên dân tộc là
những sách của nhà xuất bản Hàn Thuyên như Hai Bà Trưng của Nguyễn
Tế Mỹ, Nguyễn Du và Truyện Kiều của Nguyễn Bách Khoa, v.v... Những
tiểu thuyết và kịch lịch sử của Nguyễn Huy Tưởng cũng được công chúng
chú ý. Công phu nghiên cứu, vốn hiểu biết rộng rãi, sức cảm xúc sâu sắc về
lịch sử và nhất là một số nhân vật chính của Nguyễn Huy Tưởng tha thiết
với vận mệnh của dân tộc, với vấn đề tri thức, sự sáng tạo và sự nghiệp văn
hóa của dân tộc, đã nổi bật lên, phân biệt rất rõ giữa cái đám người viết bậy
bạ, buôn bán tên tuổi cha ông đất nước lúc bấy giờ. Một số nhà xuất bản
