thêm trận nữa, một mình một ngựa trấn giữ phía sau yểm hộ cho ba quân
rút. Bên cạnh Triệu Tử Long lại có Hoàng Trung, cũng hơn bảy mươi tuổi,
vẫn giữ cây cung bắn trăm phát trăm trúng, rồi chết già chứ không để nhụt
danh hổ tướng.
Tôi cũng ăn bát cơm Siếu Mẫu. Bát cơm nguội này bà mẹ họ Siếu đã
giấu cho Hàn Tín lúc hàn vi đi câu cá không kiếm nổi được bữa, đói lả đi,
mà còn phải chui qua dái người quét chợ, hắn đòi tiền thuế không được, bắt
giữ lấy cần câu. Hàn Tín sau làm tướng, tạ ơn bà mẹ nghèo mà hào hiệp kia
ngàn lạng vàng. Không! Tôi thấy mỗi hột cơm khi đói cân đổi bằng một
lạng vàng cũng chưa xứng!... Tôi còn nghe thấy cả tiếng quát mắng của Từ
Mẫu già lão gầy yếu, và trông thấy cả cánh tay áo rộng của bà run run giơ
lên ném cái nghiên mực vào mặt Tào Tháo. Rồi giận đứa con sao lại vì bà
mà bị lừa bị bắt, chịu bỏ một nơi mà mình cho là chân chính phải phò tá,
cái mái đầu sương tuyết của Từ Mẫu đã đập vào tường, phải, bức tường
hiện ra ở ngay trước mặt tôi, ròng ròng những giọt máu và những giọt mực
kỳ hậu Hán tới nay vẫn còn nguyên sắc (6). Tôi đã đọc những pho truyện
đời Hán, đời Đường, đời Tống ấy cho bà nội tôi nghe ở nhà phố Hàng Cau.
-----
(6) Sự việc này tôi nghe kể và còn nhớ; chính trong truyện in là Từ
Mẫu treo cổ tự tử. Tôi xin phép được giữ nguyên hình ảnh và ấn tượng đầu
tiên. Mong các bạn lượng thứ cho cả vài trường hợp khác (N.H.).
Đất làm nhà là của cụ đời trước để lại. Mùa hè, chỗ bà tôi và tôi ngồi
thường ở khoảng cửa thông từ gian ngoài đường vào ngăn trong bếp và lên
gác. Nghe nói khi xây nhà, hôm lắp cái khuôn cửa này, cả thợ mộc, thợ nề
đã phì cười vì thấy tôi đi qua, người nhỏ cũn mà cứ khom rạp lưng và
nghiêng nghiêng đầu như sợ vập phải giàn giáo, khung cửa. Bà tôi ngồi
uống nước chè mạn trên chiếu võng, tôi quét nền gạch ẩm lạnh, cởi trần
nằm. Không nhớ những ngày đó nóng lên đến bao nhiêu độ mà tôi vẫn chỉ
thấy không khí thoáng mát và trời nắng đẹp rực rỡ. Tôi vẫn còn nghe thấy
