Quang cảnh đây có vẻ sầm uất hơn, nhưng cho đến giờ Thanh vẫn thấy đối
với Thanh bằn bặt, khó khăn vô cùng.
A! Hải Phòng mơ ước, hy vọng của Thanh! Hải Phòng Thanh đã nói
với mẹ: "Mẹ con ta cứ ra ngoài ấy là sống được!".
Hải Phòng nhà máy, xưởng thợ không nhớ xuể! Có chỗ cu li, thợ cai
ký hàng sáu bảy nghìn. Trẻ con cũng làm ra tiền: đẩy xe bò, đội than cũng
kiếm được hai ba hào một ngày. Không làm đâu thì ra vớ vẩn ngoài Sáu
Kho boóng xẩu với các phu ở kho gạo, kho thuốc bắc, ở dưới tàu, hay sang
sở Xi măng sàng than xỉ bán cho hàng phố, hay ra bến tàu Nam, phố Khách
quét gạo đỗ rơi rụng, hay xuống Đống Nổi bới rác nhặt sắt vụn, mảnh chai,
lông vịt... xoay giở đâu cũng ra tiền. Bữa ra thì ngày dăm ba hào! Không có
cũng đủ đong gạo cho nhà. Ấy là cùng mạt mới phải làm như thế. Chứ có
chữ nghĩa văn bằng mà cạy cục được công việc thì... Ngày ngày Thanh hết
sang Xi măng lại xuống phố Cầu Đất, nhà hát Tây, phố Bônbe, phố Khách,
chợ Sắt. Nơi kích thích vời gọi Thanh nhất là Sáu Kho, bến Bính và phố
Bônbe, phố Khách. Chao ôi! Cửa biển sao mà to mà đẹp thế này? Những
chiếc tàu hiện ra ở trên sông sừng sững, nguy nga còn hơn cả những lâu
đài. Lại còn tàu chiến nữa mới lạ chứ! Súng thần công tua tủa. Lính thủy da
đỏ như da gà chọi, quần áo mũ lại đẹp quá sức lẽ mình. Còn hai khu phố
Tây phố Khách kia! Sao mà vàng bạc, lụa là, pha lê, sứ, len dạ, đồng, sắt,
máy móc hàng hóa nhiều đến thế, không còn biết bao nhiêu thứ, ước lượng
được bao nhiêu tiền! Nguyên một khu thôi mà có những ba tòa nhà băng và
ba nhà ôten, ba rạp xinê. Không kể có những cửa hàng rộng còn hơn một
dãy phố!
Làm sao mà lại không có một chỗ để làm và sống ở đây?
Đúng đấy! Hải Phòng đâu đâu cũng có việc, nhưng người lại nhiều
hơn việc. Những người tìm việc, xin việc, chờ việc, không tỉnh nào, vùng
nào không có. Nhiều người đã chầu chực hàng mấy năm rồi. Họ cũng
không còn chỗ nào nương tựa, không còn thứ gì cầm bán, không còn biết
