- Nhà máy Xi măng đen bên kia ấy à?
Thanh hỏi và lại nhớn nhác quay lại trông, Cam bá lấy vai Thanh:
- Thôi đi!...
Càng vào sâu khu nhà máy, Thanh càng hồi hộp. Giời đất khác lạ hẳn
đi. Ngoài kia sông Cửa Cấm, cửa sông Dế và cả sông Xi măng nữa, nước
đã xanh biếc, sóng đập làm rập rình cả những thuyền đinh, thuyền mành to
như những chiếc tàu. Nhưng tất cả cột buồm, ống khói của những thuyền
những tàu đỗ dưới sông so với những lò, những tầng nhà máy thì vừa thấp
bé, vừa mỏng manh, như ở dưới chân những quả núi, mà than bụi và một
cái lò hay tầng máy nào đấy phụt vỡ ra, thì đây sẽ thành như hỏa diệm sơn
động lửa. Dãy núi Yên Tử phía xa và dãy Tràng Kênh gần trước mặt cũng
chỉ sàn sàn với những đỉnh lò, những tầng máy ở trên đầu Thanh thôi.
Cam làm ở khu Máy đá liền với khu Thuyền đất. Những đống đá bốc
ở dưới thuyền lên và những đống đất quật từ dưới sông vào, cũng chất ngất
như đồi, như núi. Người làm thuyền đất chỉ đóng khố. Ai mặc quần đùi thì
quần chỉ còn là những manh vải tướp ra. Người nào người nấy nước rỏ tong
tong từ trán xuống mặt, xuống ngực. Lấm cả bùn nữa. Tóc tai đều bê bết
bùn. Lưng, ngực, bụng, chỗ nào khô thì bùn đóng sần sùi như vảy; chỗ nào
ướt thì đen nhờn đen nhụa. Người đào đất xúc vào thúng, người đội đất đổ
vào goòng, người đẩy goòng chuyển vào máy, da thịt mặt mày ai cũng tái
nhợt, bùn đất cóc cáy, hơi thở lòa nhòa, xuýt xoa run không được. Trông
những người làm than lem luốc đã thấy cực, nhưng nhìn những người làm
đất rúm ngực lại ở dưới sông và thở ra như khói thì Thanh không thể nào
tưởng được.
Nhưng chỗ làm đá của Thanh phần gay gắt nguy hiểm lại còn hơn.
Những đá hộc và đá củ đậu đều lởm chởm những cạnh sắc, những đầu
nhọn. Không có gì bao tay, bao chân. Cứ tay không mà sục vào đá. Cứ chân
không mà chuyền trên đá. Lấy đá ở trên đống lao xuống đường. Rồi bốc đá
