tiền! Đi đái ra rãnh đã hôi thối, mình không quét thì không ai chịu quét.
Tiếc thật! Thật là tiếc! Nguyên cái gio bếp, cái phân, nước tiểu, hàng tháng
mất đi đã bao nhiêu tiền rồi! Ấy là chưa quy ra thành thóc, và chưa kể ngần
ấy thứ đem vãi ruộng và mùa lại được nữa!...
Ông Dâng lại phải nghĩ đến sự nghèo đói của mình. Phải! Nếu không
bị nghèo đói thì làm gì ông phải lâm đến bước này?! Vợ chồng ông đều là
người có sức ăn sức làm, đều là người hiền lành chịu thương chịu khó.
Nhất là vợ ông, cái con mẹ Dâng của ông! Ba con rồi mà nó đi gặt đi cấy
đến những con gái có tiếng trong làng cũng không theo kịp. Đi đội thuê cho
người ta thì cứ hàng hai thúng ngô, hai thúng nâu trên đầu đi vã hàng mười
cây số giời nắng. Nhà làm gạo, một mình một cối thóc xay ù một hơi là
xong. Giã gạo cũng một mình. Chồng có đứng chung thì đuổi quầy quậy.
Bụng chửa vượt mặt vẫn gồng gánh xay giã quần quật. Hai lần bị sẩy mới
chịu để cho chồng đỡ vực. Nhưng khi đứng cối thì giành chỗ đứng đằng
sau và cứ được năm sáu trăm chày lại bảo chồng xuống kẻo ngốt quá!
Nhiều đêm gà gáy canh một rồi hai vợ chồng vẫn còn giã gạo. "Chỉ tại
tôi phận hèn nên chồng con mới khổ!". Người vợ thường chép miệng nói
với ông. Tiếng ngực thở của vợ hổn hển sau lưng ông. Hơi thở của vợ phào
phào nóng ở gáy ông. Ở nhà trên, con bé khóc mê nhê nha mấy tiếng rồi
im. Sáng giăng suông. Gió khuya lạnh lạnh. Hoa cau ở vườn bên thoang
thoảng. Chao ôi! Nếu vợ chồng ông có được lấy một mẫu ruộng và một
chân trâu thôi thì nhà phải là mát mặt! Ruộng làm không phải gạt thóc thuế
cho chủ; nhà nuôi con lợn đẫy niên; cái Dâng đi trâu kiếm ngày đôi giành
phân; cái Ngọt đi quét lá tre khô về thổi để lấy thêm gio đái; phân gio nước
nôi đủ, làm cỏ lượt ba trong nhà vẫn đủ lương ăn... Như thế làm sao mà lại
không được trăm mốt trăm hai thóc. Trăm mốt trăm hai thóc trong nhà... lại
làm thêm gạo xáo, nuôi thêm con lợn nái nữa!... Chao ôi! Nếu vợ chồng
ông có được lấy chỉ một mẫu ruộng và một chân trâu, và người vợ chịu
thương chịu khó của ông, cái con mẹ Dâng người như con gà mái ri kia
không bị xấu số thiệt phận?!
