Mỗi lần đi qua phố Tám Gian, nhìn vào ngõ Tê A và cái lán phu nọ,
Sấm lại thấy gai gai và uất ức trong người mà vẫn cứ phải nhìn vào. Lán
phu ở mà hai lần cửa sắt bưng tôn kín, sơn đen như cửa đề lao. Tường cũng
cắm mảnh chai, mắc dây thép điện. Mấy gian nhà cũng châu vào nhau, cửa
sổ cao mãi gần bờ tường, rộng độ hơn gang tay và bịt lưới sắt. Hẳn là đề
lao, các cửa các tường quét hắc ín, có xà lim có lính gác cổng, có lính canh
trên các chòi, cho đi một nhẽ. Đây là lán của sở, của chủ tư mà cũng ngặt
nghèo ngăn cách người bên trong, kẻ bên ngoài, lạnh lùng thăm thẳm. Và
cảnh tượng lại còn có chỗ thê thảm hơn. Ở trong lán, người ngồi rù ra;
người đứng thì ủ rũ víu lấy cửa sắt mà trông ra ngoài như kẻ mất hồn,
người đi lại, chơi bời thì làm ầm ĩ hỗn loạn. Từ sáng sớm đến một hai giờ
đêm, lán cứ như chợ vỡ hay nhà thương điên. Tuồng, chèo, hát đúm, hát
xẩm, mađờlông, bình bán, mácxâyde, lamát, ru con, cầu kinh, rên khóc. Rồi
ăn và rượu. Lòng bò, thịt chó, nộm, sứa, kem nước đá... người nhà cai mộ
và gác cổng cứ kìn kìn đưa vào, tha hồ bóp mắt lấy tiền. Và chắn, xóc đĩa,
ích xì, cát tê... Chửi nhau, đánh nhau, trộm cắp. Những đêm phu xuống tàu
thì cả ngõ inh ỏi túi bụi ngay từ buổi chiều. Tất cả bị lùa đi ở dọc đường ra
Sáu Kho như trâu như bò. Trong khi ấy hàng quà và các con mẹ mua đồ,
bán đồ vẫn cũn kĩn chạy theo nhôm nhổm như dòi.
Chính Sấm cũng đã có lần định ký côngta đi phu và Sấm đã theo cai
vào cái ngõ này rồi. Năm ấy Sấm mười chín tuổi. Sấm vừa buồn vì cảnh
nhà cha mẹ mất sớm, nương tựa vào anh chị thì anh chị lại nghèo và đông
con.
... Từ khoảng trống giữa nóc lò nung và nóc nhà quả gang nghiền,
luồng gió lạnh lại hút xuống, xoay xoáy, rồi tỏa ra đen kịt. Những bức
tường đỏ bầm, hoen ố và những dãy nhà bưng bít như là nhà tù, và nhà
thương điên của cái lán phu đi cao su Nam Kỳ nọ, rùng rùng vờn vờn ở
trước mắt Sấm rồi dần dần nhòa đi. Trong làn bụi mù mịt, những chuỗi gầu
cờlanhke đều đều lên xuống, lóc xóc ken két. Hai người đàn bà ngồi nhặt
những cục cờlanhke to vẫn đều tay ném ra những đống chất ngất xung
