gió này nó đã làm mẹ mê thiếp đi. Bữa chiều nay, đi làm cỏ vê về, mẹ La
lại bỏ cơm. Mẹ uống hết gáo nước lá ổi của mẹ lại còn uống cả bơ nước lã
xin của chị em nữa. Càng uống mẹ càng thấy khát. Và càng khát lại càng
thèm. Mẹ La chỉ nghĩ chỉ thèm nếu được bát nước chè tươi đặc, nóng sút
lưỡi, hay bát nước lá vối ủ nấu với hương nhu, hay bát nước gạo rang có
mấy nhát gừng, là mẹ có thể cất ngay cơn sốt. Như thế mẹ có phải đổi quần
đổi áo hay thức gì quý giá nhất của mẹ, hoặc mẹ phải tăng án hàng năm mẹ
cũng vui lòng. Không hiểu lúc quản đề lao vào điểm tù rồi khóa cửa, chị
em nào đã vực mẹ ngồi dậy điểm rồi đỡ mẹ nằm xuống, đắp chăn chiếu cho
mẹ. Hình như còn có người dìu mẹ đến cái bô ở góc trại cho mẹ đái nữa.
Chính trong khi mẹ La như không còn hay biết cả mình và chung
quanh làm những gì ấy, mẹ lại thấy rất rõ bao nhiêu chuyện, bao nhiêu việc,
bao nhiêu người và cứ toàn những chuyện, những việc, những người làm
mẹ mê thiếp hơn. Lúc mẹ thấy cái người bị án chém một mình ở xà lim
dưới lô cốt sau trại đàn bà. Anh ta đeo mỗi manh áo trắng rách, chân đã bị
cùm lại còn xiềng, tay bị xích, thỉnh thoảng lại nhô cái đầu trọc, má gồ, mắt
hõm, lờ ngờ cúi nhìn xuống mặt mẹ như muốn tìm kiếm hay hỏi nói với mẹ
điều gì. Lúc thì cái sống lưng của người tù nhà bếp ngã hẳn vào người mẹ,
nằm rục xuống cạnh mẹ. Cái sống lưng ấy da bọc xương, đen cóc cáy, một
cái ung ở bên cổ ri rỉ chảy nước xuống, vậy mà vẫn vừa lê xiềng vừa trệch
trẹo gánh đôi thùng tôn đầy nước. Lúc thì những cánh tay gầy rạc của
những tù cỏ vê đập đá, kéo sắt gỗ, cuốc đường, níu lấy vai mẹ mà nhoài
người ra đẩy những chuyến xe lên dốc núi đồn Cao để xây pháo đài và để
xe nước cho các quan coi trên ấy tắm giặt. Những cánh tay ấy phải níu lấy
vai mẹ vì luôn luôn có những roi song bịt đồng của lính coi quật cùng cục
vào đầu vào trán, vào lưng họ, nhưng họ không được giơ tay đỡ hay cúi
người tránh, mà chỉ được phép nhăn nét mặt, siết hàm răng và trằn troài
thân thể để chịu đựng.
Rồi lại người chết.
