- Đúng, nhà mẹ này ốm to mất rồi!
Không có bạn hút với mình, người nọ vẫn rít hết điếu thuốc nhưng y
thấy trong người làm sao ấy. Hút xong, y lại sờ rờ người mẹ La chứ chưa
về chỗ mình để sắp xếp chăn chiếu.
Mẹ La phát vãng lên đây được một tháng, mẹ bắt đầu hút thuốc lào
với người bạn nọ. Trước mẹ hút một mồi vê chỉ bằng mồi thuốc mẹ ăn kèm
với trầu vỏ. Sau xin bọn tù đàn ông làm đường được cái điếu tẩu, nõ bằng
đá khoét rất xinh, ống bằng trúc, thì mẹ La hút một mồi chặt, bỏ cái kiểu
cuộn giấy làm xe. Rồi từ nửa năm nay, mẹ nhờ bọn tù lâu năm bên trại to
làm cho cái điếu cày, mẹ cất cẩn thận ở đầu chỗ nằm, hút cả khi ăn cơm
trưa xong, khi ngủ dậy đi làm, và cả trước khi đi ngủ. Cũng từ nửa năm
nay, mẹ La sáng nào cũng dậy sớm nhất. Mẹ rón rén nhấc cái điếu dưới
gầm sàn lên, sờ sẫm tụt xuống góc tường ở xó cửa trông sang phe mì mà
ngồi hút thuốc. Mẹ rít khe khẽ. Mẹ say. Tay mẹ cũng bắt chuồn chuồn. Mẹ
xoa xoa, vuốt vuốt, vỗ vỗ vào đùi, vào vai mình. Mẹ lặng người đi, bần
thần lúc lâu rồi lại vê một mồi nữa. Lần này mẹ lại như không say, tay
không bắt chuồn chuồn, không xoa xoa vuốt vuốt vỗ vỗ, miệng cũng không
lầm thầm. Mẹ cứ ngồi nhìn trân trân sang bên phe mì hay nhìn lên cái lỗ
cửa chấn song ở đầu tường trước mặt.
Những lúc mẹ La hút thuốc xong, tay làm như thế, miệng nói như thế,
rồi ngồi lặng đi như thế, người bạn của mẹ La bảo rằng: "Mẹ La nó nhớ
nhà, nhớ con quá, nó đánh đồng thiếp. Chính lão La đã về, nhập hồn vào vợ
lão ta đấy!"...
... Đã thấy tiếng nói chuyện ồn ào, tiếng bước chân, tiếng vỏ lưỡi lê
rầm rập. Lính coi cỏ vê bên trại khố xanh đã sang đầy đường và cổng đề
lao. Tiếng xiềng càng inh ỏi. Chỗ này xủng xoẻng, chỗ kia xủng xoẻng, từ
trại lớn dồn ra sân, nhà vệ sinh, bờ giếng, nhà bếp, nhà giấy. Có những
tiếng kéo lê sền sệt, xào xạo của những người đi không được. Có tiếng
xiềng đôi kin kít choang choang của những người khổ sai chung thân đã đi
