Tháng sau là tháng bảy. Ngày 14 tháng 7 năm 1937, tờ Bạn dân ra số
đặc biệt ngày phá ngục Bátxíttin, với hai trang lớn với những dòng chữ to,
tít đỏ và nhiều hình ảnh. Thanh đã đón đọc số Bạn dân ấy ở một hiệu sách
giữa cái phố Cầu Đất mà chủ nhật vừa qua Thanh đã phải len lách chật vật
để đón xem cuộc rước lễ trọng thể của nhà thờ Hải Phòng. Không kịp đến
nhà đồng chí phát hành báo, Thanh vừa trông thấy trong tủ kính của hiệu
sách đỏ rực lên hai trang báo in chếch một dòng chữ Số kỷ niệm ngày Đại
cách mạng Pháp 1789, Thanh liền dúi dúi tiền vào tay một em bé bán báo
đương giằng co tíu tít chia báo với các em bán khác, Thanh giật lấy số báo,
vừa đi vừa đọc xô vấp cả vào những gồng gánh, người bán hàng và cột đèn
ở trên hè. Đến cái ngã tư vào loại nhộn nhịp và huyên náo nhất Hải Phòng
kia, Thanh cũng sang vườn hoa Nhà kèn và cũng ngồi dưới cái gốc cây
cơm nguội mà Thanh đã ngồi uống bia rồi gặp mẹ La hôm vừa qua, để đọc
lại những cột báo vừa mới ngốn ngấu.
... Vẫn như một tấm cờ đỏ tươi thắm và chói ngời, tờ báo lại trải ra
trong tâm trí Thanh. Hơn nữa như một khối lửa, một vầng mặt trời, tờ báo
còn cháy rực lên cả trong lòng Thanh. Đúng năm đó Thanh hai mươi tuổi.
Thanh cố giữ tờ báo lịch sử, tờ báo kỷ niệm ấy mãi đến năm ngoái, ngày
phát xít Đức vừa tuyên chiến, và đế quốc Pháp liền ra ngay đạo luật đặt tất
cả mọi hoạt động của Đệ tam Quốc tế và những sách báo của các Đảng
cộng sản, của phong trào cộng sản là bất hợp pháp. Tiếp đó một loạt khám
nhà, bắt người, lại tra tấn, lại tù đày, và ngay ở xóm Thanh tất cả những anh
chị em thợ thuyền hoạt động trước đều bị bắt, thì mẹ Thanh liền tìm ngay
chỗ cất giấu của Thanh mà đốt cả tờ báo cùng các sách, các tranh ảnh khác.
Ở Hà Nội về, Thanh đã được em gái cho biết mẹ Thanh vừa khóc mếu, vừa
đọc kinh, vừa châm lửa đốt...
Thấy Thanh cau cau trán, bác thợ cạo tưởng Thanh không vừa ý về cái
đầu ngôi và làn tóc lật bác đương chải chuốt liền hỏi:
- Cậu muốn chải lại à?
