Côn càng ngạc nhiên. Ông cụ kéo cái đòn kê dựng ở mé bếp, ngồi
xuống với cháu. Tay ông cụ như đã có cữ, rờ đúng ngay cái mẩu củi sắp tắt,
ghếch ghếch nó lên để bắt lửa ở cái mẩu cháy to. Ông cụ thổi khẽ khẽ:
- Nước lá ổi pha tí muối uống vừa đỡ đói vừa đỡ cả mệt đấy. Ngày xưa
ông đi luồn rừng bị lũ nguồn không kịp về các trại các bản gần đấy, thì chỉ
uống như thế mà thức cả đêm rồi trưa hôm sau lại gánh nâu gánh vỏ gánh
mây đi rất khỏe.
Ông cụ nói dối. Sự thật là ngày vỡ đồn Phồn Xương, ông cụ vẫn cứ
theo cụ Đề Thám, mấy trận thầy trò tan tác, ông cụ bị lính Pháp vây bắt,
đón chặn hết các lõng, phải nằm nhịn đói, trong hang, lương khô hết, nên
phải uống như thế. Và có lần cả muối vét cũng không còn được hột nào
nữa!
Suýt soáp với ông bát nước lá nóng sút, có một mùi thơm thơm và vị
chát mặn ngai ngái, Côn thấy ấm hẳn bụng và ngọt mát rân rân cuống họng.
- Tao đoạn này thì phải... đi thôi cháu à... Các cụ đã có câu: "Chạy đói
lên Bắc, chạy giặc về Nam", thì về Nam ông chưa về, ông không biết, chứ
lên Bắc thì ông thấy có thể lần hồi được.
- Lên Bắc thì ở đâu ông? Lạng Giang hay Phỏng? Mẹt?
- Ở Yên Thế, ở Bố Hạ, ở Hiệp Hòa, ở Lạng Giang, Phỏng, Mẹt... đâu
có rừng, có đồi, có núi là có cái bòn nhặt để sống: củ mài, củ sắn, măng,
mộc nhĩ, nấm hương, quả sim, quả vả, quả nóng... mà đã vào đến rừng sâu,
thì măng đấy quả nóng đấy, không có sức mà gánh về... Chứ ở thành phố
bây giờ, rõ đầy gạo, đầy thịt, đầy cá nhưng nhà máy sở mỏ đóng cửa, việc
làm không có, sờ không ra, rà không thấy một chỗ nào để làm ăn sinh sống,
thì chỉ còn một nước là ăn mày, rồi chết đói... Chết đầy đường đầy phố đầy
chợ, bến tàu, bến xe, bờ sông, cửa cống kia kìa, phải không cháu?
