- Ông ơi! Hay cứ để u con chạy vạy xoay giở mấy ngày nữa xem sao
đã.
- Không được! Không được! Cháu à. Đi sớm thì còn sức, đi muộn kiệt
mất lực thì khốn! Lên trên ấy, dân ấp trại nào người ta cũng cho mình trọ,
cho mình ở nhờ, chứ chả phải thuê nhà hay ở chui ở rúc gậm cầu gậm cống
xó chợ xó kho như đây đâu! Bu mày coi thằng cu cháu ở nhà, có thể chăn
trâu cắt cỏ cho người ta, được người ta nuôi ăn cả hai miệng thì tốt, không
có cũng được ngày bát gạo củ khoai bắp ngô. Còn mày đưa ông đi rừng,
ông bảo cách cho mà đào các củ và kiếm nấm hương mộc nhĩ. Có thứ nấm
hương quý lắm, nấu với tí muối mà ngọt mát hơn cả nước luộc gà, cả canh
thịt ấy!...
- Thế nhà để cho ai, hay bán đi ông nhỉ, bán mà lấy tiền ăn đường chứ.
Ông cụ Cam uống ực nốt ngụm nước, gân cổ rần rật:
- Không được!... Không được!... Nhà này cứ phải giữ, chết đói hết cả
thì thôi! Phải giữ để cho thằng Cam nó làm cách mạng thành công thì nó
về, phải giữ để cho cả bố mày và cái Gái chị mày mồng năm ngày Tết
chúng nó nghe hương khói mà về đoàn tụ với ông, với bố, với vợ, với con,
với mẹ, với em...
Trong hai hốc mắt của gương mặt gồ xương và nâu cháy của người
ông tàn tật, như có hai con mắt tái sinh quắc lên mà nhìn cảnh vật và nói
rằng:
"Cháu ông à, thế mà ông cũng phải nói dối với cả cháu đấy! Chạy lên
Bắc mà về Yên Thế đâu phải ông cháu ta chỉ cốt để chạy đói, cho khỏi đói.
Thằng Cam nó chả bảo cả mấy tỉnh Cao Bằng, Bắc Cạn, Thái Nguyên đều
lập chiến khu và nổi du kích mạnh rồi đấy ư. Như vậy Yên Thế đến giờ làm
sao lại không nổi theo? Ông về đây cũng để tìm những nghĩa quân cố cựu
