quăng quắc những nếp trán cay đắng và đôi mày của Gorki cau cau sống
chết với chân lý, với sự tin yêu ở con người... Đôi mắt ấy, những nếp trán
ấy, tôi thấy vẫn đăm đắm và cau cau nhìn tôi, một ngòi bút non dại chỉ
được phép gửi vào cuộc đời những trang chữ tuy vụng về nhưng phải thật
chân thành, những trang chữ không thể nào chấp nhận được dù chỉ mang
một nét của sự nói dối của sự mưu đồ quái quỉ, của sự sáng tạo không phải
do cần thiết, những trang chữ không phải vắt từ tâm hồn ra, không phải vì
lòng yêu dấu tin tưởng ở cuộc sống, không phải vì sự thật, không phải vì
quần chúng, vì con người...
... Với Người mẹ của Gorki thì tôi đã ứa nước mắt. Những giọt nước
mắt của sự vui mừng! Con người không phải chỉ đau khổ. Con người đã
vượt lên những đau khổ, tay mình nắm lấy vận mệnh của mình, đi lên với
cách mạng để tự mình giải phóng cho mình. Lịch sử của con người đã
chứng thực điều đó. Phong trào công nhân, phong trào quần chúng đương
sôi nổi ở chung quanh tôi, đã chứng thực điều đó. Nhưng, hơn nữa, từ lịch
sử, từ cuộc đời, con người đã nhập vào và hiện lên trên những trang giấy,
bằng xương thịt sống hơn, kỳ diệu hơn, lạ lùng vô cùng, sâu xa vô cùng.
Con người kết tinh đó, sáng tạo đó lại từ những trang giấy nhập vào cuộc
sống, lay động xúc cảm và lay động ý thức của cuộc sống, xốc những con
người của cuộc đời xông lên chiến đấu nữa, để thực hiện những khát vọng
những lý tưởng của mình.
Và con người của Gorki sáng tạo đây là một người mẹ đã quá nửa đời
đau khổ câm lặng! Người mẹ ấy ở một giai cấp mà từ mồ hôi trán họ đã kết
dựng lên một xã hội được coi là mới nhất, văn minh nhất, tiện lợi, sung
sướng nhất, nhưng lại thuộc quyền một giai cấp khác không phải đổ một
giọt mồ hôi, mà trái lại hưởng nhiều nhất những sung sướng, hưởng đến nỗi
ngập ngụa, thối nát, bốc uế khí tội lỗi, gây độc hại và gieo rắc tàn phá!...
Tâm hồn người mẹ này đã sáng lên qua bao nhiêu lớp bóng đêm dày. Ý
thức của bà đã dần dần chắp cánh rồi bay vút. Bà đi vào cách mạng. Bà đi
vào cách mạng với đứa con trai độc nhất của bà. Bà đi vào cách mạng với
