ĐỌC NHỮNG TRUYỆN NGẮN CỦA NAM CAO
Bây giờ, cái tựa đề cho những truyện ngắn của Nam Cao mới thật tin
cậy. Cái tựa tự tay thời gian viết, giới thiệu, ký nhận. Cái tựa tự quần chúng
mỗi người tìm thấy một bản, mỗi người hiểu một cách trong khi đọc hay
sau khi đọc Nam Cao đặt sách xuống suy nghĩ. Nhưng tất cả những bản đó
với những cách hiểu khác nhau đó đều đứng chung trên một điểm này: đó
thật là những tác phẩm, những tác phẩm thật của con người.
Và bây giờ Nam Cao đã khuất của chúng ta lại mỉm cười. Tác giả của
những nhân vật, những tâm trạng, sau đây mỉm cười:
..."Chao ôi! Hắn đã viết những gì? Toàn những cái vô vị, nhạt phèo,
gợi những tình cảm rất nông, diễn ra một vài ý nghĩ quá thông thường quấy
loãng trong một thứ văn bằng phẳng và quá ư dễ dãi. Hắn chẳng đem một
chút mới lạ gì đến văn chương. Thế nghĩa là hắn là một kẻ vô ích, một
người thừa. Văn chương không cần đến những người thợ khéo tay, làm theo
một vài kiểu mẫu đưa cho. Văn chương chỉ dung nạp được những người
biết đào sâu, biết tìm tòi, khơi những nguồn chưa ai khơi và sáng tạo những
cái gì chưa có... Hắn nghĩ thế và buồn lắm! Còn gì buồn hơn chính mình lại
chán mình".
(Đời thừa)
Về một mơ ước, một cảnh sống khác:
..."Điền phải đi. Đi để giữ cho lòng mình được tươi lâu. Điền sẽ làm
bất cứ cái gì để có ăn. Rồi Điền bình tĩnh viết. Có như vậy Điền mới viết ra
hồn được. Lời phải đẹp; ý phải thanh cao. Ngọn bút của Điền phải khơi
nguồn cho những tình cảm đầy thơ mộng. Nghệ thuật chính là cái ánh trăng
huyền ảo làm đẹp đến cả những cảnh thật ra chỉ tầm thường, xấu xa...
Điền lại thấy hiện ra cái bóng dáng yêu kiều của những đàn bà nhàn
nhã, ngả mình trên những cái ghế xích đu nhún nhảy. Những người ấy sẽ
