dòng đầu thôi, thì ngòi bút lại càng quằn lên, nặng nhọc vô cùng, và không
làm sao ra chữ. Không những tôi không viết tiếp được mà cuối cùng tôi đã
xé cả bốn chương kia đi. Khi xé xong và đốt thành đống tàn ở trước mặt,
tôi đã giấu cả vợ tôi. Tôi xé và đốt đi như thế để một ngày tới đây, tôi sẽ
viết hẳn lại, viết khác hẳn, thêm nữa những nhân vật, những con người,
thêm nữa những cuộc đời và những cuộc chiến đấu, thêm nữa những
chuyển biến và sự thật - những nhân vật, những con người, những cuộc đời,
những cuộc chiến đấu, những chuyển biến và sự thật mà cách mạng và thời
gian đã cho tôi thêm ánh sáng để soi chiếu và suy nghĩ, mà cách mạng và
thời gian đã mở ra cho tôi thấy được những chiều sâu, đã làm cho tôi thấm
thêm được những sức nặng, vừa đòi hỏi ở tôi, vừa cho phép tôi tin tưởng
hơn nữa, ở sự cố gắng lớn mạnh của mình.
Cách mạng tháng Tám thành công... Kháng chiến bùng nổ... Nhân cái
đà sau khi viết được xong tập "Địa ngục" và "Lò lửa" tôi trở lại với những
dự định cũ. Hải Phòng bây giờ đương nằm trong vùng tạm chiếm. Những
Nhà máy xi măng, Bến Sáu Kho, khu Gia Lạc viên, Phốt Phát, Hạ Lý, Máy
Tơ, Máy Chỉ... những con sông Tam Bạc, sông Dế, sông Cửa Cấm... những
cầu Ca Rông, chợ Vườn hoa đưa người, chợ Cột đèn và cái xóm Cấm, xóm
Chùa Đông Khê xa xôi của tôi kia, cứ mỗi lúc hiển hiện lên trong trí tưởng
tượng của tôi lại càng làm tôi xa xót. Những lúc tôi ba lô trên vai, đi một
mình trên những nẻo rừng ngút ngàn Việt Bắc,... những lúc nhìn những làn
khói bom giội xuống đen ngòm, của những trận máy bay giặc oanh tạc điên
cuồng ở chung quanh tôi; ... những canh khuya tôi thức giấc ở cơ quan càng
ngày càng lùi mãi vào những thẳm rừng,... những bữa ăn làn khói cơm bốc
nóng chung quanh tôi đông đủ có mẹ tôi, vợ tôi và các con trai tôi... thì Hải
Phòng xa xôi, đau thương và vẫn chiến đấu của tôi kia biểu hiện lên sao mà
rõ và nung nấu?
Những năm đó tôi đã chỉ nghĩ làm sao tôi lại được trông lại Hải
Phòng, chân tôi lại được đi trên những con đường Hải Phòng, và Hải Phòng
mà tôi trở lại đó sẽ là Hải Phòng giải phóng để tôi ôm rồi hát lên cùng với
