Từ Bắc Giang về Hà Nội, từ Hưng Yên, Nam Định lên, từ Việt Trì,
Phú Thọ xuống, đeo sáu mươi cân trên vai, hỏi con người nên đi bao nhiêu
ngày? Nên ăn bao nhiêu cơm? Bởi vậy, đã có những cảnh quái lạ diễn ra:
những đoàn xe đạp đèo gạo.
Hầu hết những xe này đều ì à ì ạch, bánh như sắp rơi ra, khung như
sắp ọp xuống, xích kêu cùng cục chỉ định tuột, định đứt phựt, và lốp cái
mỏng dính như ruột gà, cái nát bét như dải khoai phải chằng chịt dây gai,
dây thép. Người trên xe, áo cụt tay, quần đùi vải vàng, vải xanh vá đít thật
dầy, đội mũ cói vành to, đi dép cao su, mặt mày đen xạm, mồ hôi ròng
ròng, càng càng chân mà đạp vừa hổn hển thở. Một bị gạo vắt qua khung
xe, một bị gạo chằng trước tay lái, một bị chằng đằng sau yên... những tội
nhân khổ sai này đã lê những quả tạ nọ qua những đò những dốc, những
đường ổ gà, những cầu vèo vèo ôtô nhà binh, để về Hà Nội, bán lấy những
tờ giấy bạc in vung ra. Chiều nay bán hết sớm mai lại đi, ngày kia lại về...
Ngày đêm những trai trẻ thất nghiệp, những ký, những cai ngắc ngoải nối
tiếp nhau dằng dặc trên những con đường bỏng rẫy chân, nắng chang chang
mà họ nhiều khi mếu dở, khóc dở vì xe hỏng, ngược gió và giời mưa... Bên
cạnh họ có cả những người con gái gọi là "tiểu thư tân thời" để con ở nhà
cho chồng mà cũng đi gạo, cũng lê chân cướp lấy miếng ăn giữa xác chết
phơi ngổn ngang.
BÊN CẠNH NHỮNG VŨNG MÁU VỪA KHÔ
Đến giữa cầu, trông xuống bãi sông, trông xa xa, mắt tôi càng bị hút đi
bởi ruộng đất. Trên làn phù sa bát ngát, sắc xanh dâng lên mênh mông
không hở một khoảng nào. Mặc dù không được lấy một giọt nước mưa, sắc
xanh vẫn hơn hớn ánh nắng như những nụ cười trẻ thơ. Và không tiếng nói,
không rõ mặt, những chấm người lác đác, lúi húi trong cái bể ngô và khoai
bao la, luôn luôn khuất hẳn đi và như tan theo cùng sức xanh và ánh nắng.
Tôi qua khỏi cầu lúc nào không biết. Tôi không xuống hẳn đường cái
mà quặt ra rẻo đường trước ga Gia Lâm. Tới đây, giồng màu thưa hẳn.
