Khi bất hạnh giáng xuống, chúng ta có thể nhận ra được vấn đề gì đang
xảy ra với chúng ta và chúng ta từ chối chấp nhận nó. Chúng ta được tự do
thay đổi cách thức chúng ta suy nghĩ và hành động. Đảo ngược lại cách nói
của Jean- Jacques Rousseau, ở đâu đâu con người cũng bị xiềng xích trói
buộc, tuy nhiên ở đâu đâu thì con người cũng có thể được tư do. Chúng ta
có thể thay đổi cách suy nghĩ của mình về những sự kiện bên ngoài, thậm
chí trong những trường hợp chúng ta không thể thay đổi được chúng. Và
chúng ta có thể làm được hơn thế nữa. Chúng ta có thể thay đổi một cách
thông minh việc tiếp cận những sự kiện làm chúng ta trở nên hạnh phúc
hoặc đau khổ.
Làm cho bản thân chúng ta hạnh phúc bằng cách
tăng cường cảm năng
Daniel Goleman và các tác giả khác đều đã so sánh trí thông minh học
vấn hay chỉ số IQ với cảm năng: “đó là những khả năng chẳng hạn như tạo
động lực thúc đẩy cho bản thân và trì hoãn cảm giác thỏa mãn; điều tiết các
trạng thái tâm lý và ngăn không để nỗi bức xúc lấn át đi khả năng tư duy;
khả năng nhập cảm và hy vọng”.5 Cảm năng quan trọng đối với hạnh phúc
hơn là trí tuệ, song xã hội chúng ta lại ít coi trọng sự phát triển cảm năng.
Như Goleman đã nhận xét rất xác đáng rằng:
Mặc dù chỉ số IQ cao không bảo đảm cho sự thịnh vượng, uy tín, hoặc
hạnh phúc trong cuộc sống, nhưng các trường học và nền văn hóa của
chúng ta luôn nhắm vào các khả năng về học thuật, mà quên bẵng cảm
năng, vốn là một tập hợp những phẩm chất – một số người có lẽ gọi nó là
tính cách – có ý nghĩa to lớn đối với số phận cá nhân chúng ta”.6
Có một tin tốt lành đó là cảm năng có thể được nuôi dưỡng và học hỏi:
chắc chắn là như vậy khi ta còn thơ ấu cũng như vào bất kỳ giai đoạn nào
trong cuộc đời. Theo cách nói tuyệt vời của Goleman: “tính khí của một
người không phải là số phận của người đó”: chúng ta có thể cải mệnh bằng
cách thay đổi tính khí của mình. Nhà tâm lý học Martin Seligman chỉ ra
