xã hội hàm ẩn trong hình ảnh một “xã hội 80/20”, “xã hội kẻ thắng gom
tất”, và những viễn tượng tương tự. Một trường phái có tính khải huyền nổi
lên, quan tâm xét đến một số trong những đặc điểm của Nguyên lý 80/20
nhưng cũng hàm ý rằng khó có thể làm gì để hãm tốc tình trạng mất cân
bằng xã hội ngày một lan rộng. Chúng ta cần đánh giá những kiểu lý luận bi
quan này, nhiều khi mang hơi hướm thuyết định mệnh, mà nhìn bên ngoài
xem ra chúng đang vận dụng Nguyên lý 80/20.
Ở Phần Mở Đầu (trang 7) và Chương 13 (trang 303), chúng ta có nói
đến hiện tượng “kẻ thắng gom tất” – ấy là khi thành quả về tay những con
người hàng đầu trong thể thao, giải trí, và các lĩnh vực chuyên môn của họ
ngày càng nhiều hơn, họ ngày càng được “miếng” to hơn, để rồi sự cách
biệt giữa những người thu nhập cao nhất và những người còn lại ngày một
giãn rộng. Tình trạng này theo giấy tờ sổ sách có thể thấy một cách có
thuyết phục và đầy đủ nhất là ở Hoa Kỳ, nhưng xem ra đâu trên thế giới này
cũng có.
Càng ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy thu nhập của 10% số
người đang làm việc đang tăng lên nhanh chóng, trong khi thu nhập của
10% số người thấp nhất tăng chậm hơn rất nhiều, hoặc không “nhúc nhích”
gì. Diễn đàn Kinh tế Thế giới đầu năm 1997 ở Davos nghe nói đã dành rất
nhiều thời gian nhóm họp để xem xét những hệ lụy của tình trạng này. Một
báo cáo khẳng định:
Một số nhà kinh tế học người Mỹ cho rằng trong tương lai Hoa Kỳ sẽ có
20% những người làm chuyên môn được học hành, đào tạo chu đáo có
được mức thu nhập 75.000-500.000USD/năm, họ là những người thực hiện
“đơn đặt hàng” của những người siêu giàu, trong khi số 80% còn lại là
những người hiện nay có mức thu nhập bình quân 30.000USD/năm sẽ phải
làm tất cả những công việc bẩn thỉu, dơ dáy và mức sống của họ cứ èo uột
dần sau mỗi năm qua đi.
Một cuốn sách bestseller mới ra của Đức với nhan đề Cái bẫy toàn cầu
(The Global Trap) cũng tập trung nói đến ý tưởng rằng tình trạng mất cân
bằng tràn lan sẽ đem lại một “xã hội 20:80”, trong đó chỉ có 20% may mắn
được làm việc. Cuốn sách đề cập đến đánh giá của một cuộc hội thảo ở San
