CHƯƠNG 9: NHỮNG MÔ HÌNH TƯ DUY
TẠI SAO NHỮNG Ý TƯỞNG TỐT NHẤT LẠI THẤT BẠI
Nhà quản lý nào cũng biết là trong các ý tưởng tốt nhất, có nhiều ý
tưởng chẳng bao giờ thực hiện được. Những chiến lược nổi bật không thể
biến thành hành động. Sự hiểu biết sâu sắc không thể trở thành những
chính sách thực tế. Một thử nghiệm có thể chứng minh cho mọi người thấy
một phương pháp mới cho kết quả tốt hơn, nhưng việc áp dụng rộng rãi
phương pháp đó lại không bao giờ xảy ra.
Chúng ta ngày càng tin rằng nguyên nhân của những tình trạng
“miếng ăn đến miệng còn rơi mất” này không phải do ý chí yếu ớt, mong
muốn nửa vời, hay thậm chí sự hiểu biết không hệ thống, mà chính là
những Mô hình tư duy (Mental models). Cụ thể hơn, những hiểu biết mới
không thể áp dụng được trong thực tế vì chúng mâu thuẫn với những hình
ảnh sâu đậm trong đầu chúng ta về cách thế giới vận hành, giới hạn chúng
ta trong những cách nghĩ và hành động quen thuộc. Do đó nguyên lý quản
lý những Mô hình tư duy - tức là bao phủ, thử thách và cải thiện những
hình ảnh nội tại về cách thế giới vận hành - hứa hẹn sẽ trở thành một đột
phá quan trọng để xây dựng những tổ chức học tập.
Không ai trong chúng ta có thể mang trong đầu một tổ chức - hoặc gia
đình, cộng đồng. Điều chúng ta mang trong đầu là những hình ảnh, những
giả định và câu chuyện. Từ nhiều thế kỷ, các triết gia đã thảo luận những
Mô hình tư duy, ví dụ như câu chuyện ngụ ngôn của Plato. “Y phục mới
của Hoàng đế” là câu chuyện truyền thống, không nói về những người đần
độn mà về những người bị trói buộc bởi các Mô hình tư duy. Hình ảnh của
