họ về sự cao quý của đức vua đã không cho phép họ chấp nhận hình ảnh
trần truồng thật sự của ông ta.
Trong việc khảo sát những thành tích của khoa học nhận thức trong
quyển The Mind of New Science - Khoa học mới của trí tuệ”, Howard
Gardner viết “đối với đầu óc của tôi, thành tích lớn nhất của khoa học nhận
thức là sự mô tả rõ ràng về... một mức độ biểu lộ tinh thần” vận hành trong
các mặt khác nhau của hành vi con người[1]. Những “Mô hình tư duy” của
chúng ta quyết định không chỉ cách chúng ta cảm nhận thế giới mà cả cách
chúng ta hành động. Giáo sư Chris Argyris của Đại học Harvard, người đã
nghiên cứu những Mô hình tư duy và sự học tập của tổ chức trong 40 năm,
nói “Mặc dù con người không (luôn luôn) cư xử đồng nhất với những lý
thuyết họ tán thành (điều họ nói), họ lại cư xử đồng nhất với những lý
thuyết thực tế (những Mô hình tư duy) của họ”[2].
[1]. H. Gardner, The Mind’s New Science - Khoa Học Mới Của Trí
Tuệ (NXB Basic Books, New York), 1984, 1985.
[2]. C. Argyris, Reasoning, Learning and Action: Individual and
Organizational - Lý lẽ, Học tập và Hành động của Cá nhân và của Tổ chức
(NXB Jossey-Bass, San Francisco), 1982.
Những Mô hình tư duy có thể là những khái niệm bao quát như “con
người không đáng tin cậy”, hoặc những lý thuyết phức tạp, chẳng hạn giả
định của tôi về cách thức tương tác của các thành viên trong gia đình tôi
với nhau. Nhưng điều quan trọng nhất cần phải hiểu được là những Mô
hình tư duy luôn mang tính chủ động - chúng định hướng cách chúng ta
hành động. Khi cho rằng con người không đáng tin cậy, chúng ta sẽ hành
động khác với khi cho rằng họ đáng tin cậy. Nếu tôi tin rằng con trai tôi
thiếu tự tin và con gái tôi hung hăng, tôi sẽ liên tục can thiệp vào sinh hoạt
chung của chúng để con bé không làm tổn thương thằng bé.
