Sau trò chơi bia, chúng tôi hỏi những người đóng vai đại lý và nhà
máy về ý kiến của họ về số lượng đặt hàng của người tiêu dùng. Hầu hết vẽ
một đường cong gồm phần đi lên và phần đi xuống, phù hợp với số lượng
đơn đặt hàng của họ tăng và giảm[14]. Nói cách khác, những người chơi
cho rằng nếu đơn đặt hàng tăng vọt rồi sụt giảm, thì nguyên nhân chắc chắn
là nhu cầu của người tiêu dùng tăng cao rồi giảm mạnh. Những giả định
như vậy về một “nguyên nhân bên ngoài” là đặc trưng của suy nghĩ không
hệ thống.
[14].
John
Sterman,
“Modeling
Managerial
Behaviour:
Misperceptions of Feedback in a Dynamic Decisionmaking Experiment”
(Mô hình hóa hành vi quản trị: Nhận biết sai lệch về phản hồi trong một
thử nghiệm ra quyết định). Tạp chí Management Science, quyển thứ 35, số
3 (tháng 3/1989), trang 335.
Cách phán đoán của người chơi về nhu cầu người tiêu dùng làm sáng
tỏ nhu cầu bên trong của chúng ta trong việc tìm ai khác hay điều gì khác
để quy trách nhiệm khi có vấn đề xảy ra. Thoạt đầu, sau khi trò chơi kết
thúc, nhiều người tin rằng thủ phạm là những người chơi ở các vị trí khác.
Niềm tin này bị tan vỡ khi nhận ra vấn đề luôn xảy ra ở tất cả các lần chơi,
cho dù mỗi người được chuyển sang các vai trò khác nhau. Khi đó nhiều
người hướng sang một kẻ thế mạng khác là người tiêu dùng. Họ lý giải
“Chắc chắn phải có một sự tăng vọt rồi sụt giảm ngay trong nhu cầu của
người tiêu dùng”. Nhưng khi dự đoán của họ được đem ra đối chứng với
đơn đặt hàng ổn định của người tiêu dùng thì lý luận này cũng bị lật đổ.
Điều đó có tác động mạnh mẽ với một số người chơi. Tôi sẽ không
bao giờ quên một vị chủ tịch một công ty vận tải lớn ngồi lặng đi, mắt mở
to nhìn vào biểu đồ của trò chơi bia. Đến khi nghỉ giải lao, ông ta chạy vội
đi gọi điện thoại. Tôi hỏi thăm khi ông ta quay trở lại “Có việc gì xảy ra
à?”.
