những phiền nhiễu cho dân. Người giỏi hành chính thì một tỉnh đối với họ
cũng chỉ như một huyện, một huyện cũng như một tổng mà thôi.
Nếu triều đình tìm được người nào có lòng ngay thực vượt hơn thường
tình xin phái họ ra Bắc Kỳ và vào Gia Định giả làm dân thường thăm dò
dân chúng mới thấy những lời nói của tôi không phải là vu cáo, mà còn
thấy rõ ở phủ huyện còn trăm phần tệ độc tôi chưa dám nói ra...
Đối với các quan trong các Bộ ở Kinh thành từ chức Viên ngoại lang
trở lên cần phải tăng thêm một nửa số để làm thay các công việc của Bộ.
Còn các Đại thần của sáu Bộ thì chỉ nắm lấy đại cương điều khiển tổng
quát mà thôi. Nay các đại thần trong các Bộ cũng phải thân hành làm
những việc lặt vặt không kể ngày đêm như các thuộc viên ấy. Thế thì còn
đâu thì giờ rảnh rang đầu óc trong sáng để suy nghĩ sắp đặt những việc lớn.
Điều thứ ba: Xin gây tài chính bằng cách đánh thuế xa xỉ.
Điều này nhằm từ bỏ những xa xỉ vô ích mà ngấm ngầm gây tệ hại
lớn. Đây không phải kế hoạch gây tài chánh thực hành theo phương pháp
mới như tôi đã trình bày ở Kinh đô năm trước. Điều này có hai cái lợi, một
là sửa đổi dần dần những tiêu phí không cần thiết của dân chúng để họ
được giàu có thuần hậu, hai là dần dần bổ sung tài chánh cần dùng cho
quốc gia mà không tổn hại gì đến thường dân cả. Có bảy khoản xin trình
bày như sau:
Xin đánh nặng vào thuế cờ bạc.
Xin đánh thuế rượu.
Xin đánh thuế thuốc lá.
Xin đánh thuế trà.
Xin đánh thuế hàng tơ lụa hoa mỹ.
Xin đánh thuế du hí.
Xin đánh thuế nhà những người giàu.
Pháp luật nước ta hiện nay còn sơ sót, huống nữa là tục lệ dân gian.
Cho nên nước với dân tựa hồ mỗi đàng đi một nẻo. Tôi không phải hạng
người chỉ biết góp nhặt lợi nhuận, đưa ra bảy khoản trên là vì thấy nó hợp
lý và chính đáng, muốn sửa đổi những điều không tốt cho được tốt mà thôi.
Điều thứ tư: Xin sửa đổi học thuật, chú trọng thực dụng.
