NGUYỄN TRƯỜNG TỘ VỚI TRIỀU ĐÌNH TỰ ĐỨC - Trang 68

rõ. Ba tỉnh thuộc quý hạt, dân chúng chưa đồng lòng, khó bề sai khiến. Tuy
với thế lực của quý quốc, kinh doanh tốn kém lâu rồi mà còn như thế, thì
tình hình ba tỉnh trong như thế nào cũng có thể suy ra mà biết được. Dân
thuộc quý hạt đã am hiểu phong tục luật lệ bản triều nay bỗng chốc thay cũ
đổi mới tất sẽ cho là chướng tai gai mắt. Hơn nữa lại có những kẻ dựa thế
hại người, nay thì phao tin nói quý quốc sắp thi hành những chính sách tàn
bạo hại dân, mai lại nói bản triều sắp tiến hành khôi phục để giết dân,
khiến đến nỗi dân tình Nam Bắc nghi ngờ sợ hãi. Phàm những chuyện đồn
đại như thế không phải ít gì, tưởng quý soái cũng đã biết rõ. Như thế thì
chẳng những quý quốc khó bề quản trị, mà bản triều cũng bị hại lây. Dân ở
quý hạt và bốn phía xung quanh đã từng được quý quốc dạy dỗ dẫn dắt lâu
mà còn như thế thì những nơi xa xôi và ở những miền man mọi sẽ như thế
nào. Roi dài vẫn không vươn tới được, đó là việc dĩ nhiên. Tuy quý quốc
gấp rút việc đua đuổi nơi xa ngự trị lâu dài để cầu đạt sự mong muốn lớn,
tuy bản triều gấp rút xóa bỏ những lời gièm pha, mở lòng thành thật với
quý quốc để cùng chung hưởng điều lợi, nhưng hai bên vẫn còn một đường
ngăn cách. Không có cách giải quyết khéo léo để xóa bỏ đường ngăn cách
ấy thì làm sao liên hợp với nhau được? Bản triều thiết nghĩ quý quốc phàm
đến nước nào cũng trước dùng uy rồi sau thi ân, trước nắm lý rồi sau cư xử
bằng tình. Uy và lý là tạm thời, ân và tình là trường cửu. Uy và lý là để mở
cửa cho ân và tình. Khi đã vào khỏi cửa rồi thì như một nhà sum họp vui vẻ
cùng nhau, thế là lấy cái ân tình trường cửu mà bù lại cái uy lý bất đắc dĩ
trước kia. Đâu có chuyện vì những lời đồn đại vu vơ mà nỡ bỏ cái lòng
chân thành thiện đạo vốn có của quý quốc? Bản triều thật đã thấy rõ như
vậy, nên ngày đêm suy nghĩ mong sao mối quan hệ với quý quốc đã thân lại
càng thêm thân, để chặt đứt đường ngăn cách ấy đi, và trong bụng cũng
thành thật tin tưởng quý soái sẽ rộng lượng không vì những lời phao đồn
mà mất tình hữu nghị. Thật như thế từ nay về sau, hai bên có thể lấy quyền
lực của vua mà điều hòa sắp đặt, hóa khó thành dễ, biến dị thành đồng, nơi
có bù nơi không, nhân dân tương trợ lẫn nhau, bản triều với quý quốc tuy
hai mà như một. Thế lực của bản triều là thế lực của quý quốc. Sự cường
thịnh của quý quốc tức là sự cường thịnh của bản triều. Con rết trăm chân