nguồn lợi để chặn sự gây hấn, đề phòng họ lấy ngầm, để phòng giúp khi
loạn, để chặn đường bọn người rình mò xúi bẫy, để tương lai thu lại các lợi
khác. Mặt khác, đặt lãnh sự để củng cố hòa nghị, thông thương thuyền bè
để khỏi tranh chấp. Một mặt phải gấp rút chấn hưng những món lợi gần để
giải cứu những bức thiết nhất thời; mặt khác phải gấp rút nói rõ cho cả
nước biết cái đại thế kiên cố để tiêu trừ những ý nghĩ của bọn Thắng,
Quảng, để thuận theo bụng muốn lập công của tướng Tây, mà cái ý muốn
lấy ba tỉnh trong cũng nguôi dần. Vì tạo được sự thông hiếu với ta cũng đã
là một công lớn rồi, mà còn không thể gây hiềm khích gì được nữa. Như
trong tờ trình trước tôi đã nói: "Bốn phía vây bủa khiến cho họ không dám
động tĩnh" là như thế.
Nay xem Triều đình của họ đã có mật nghị, muốn lấy trọn sáu tỉnh hợp
với toàn xứ Cao Miên để làm cửa ngõ lấy vùng đất hai bên sông Cửu Long
dọc lên tận Vân Nam làm nhà chính, phía trên lấy Vân Nam làm vườn sau,
và lấy nước ta làm bờ giậu phía Đông, để chống giữ mặt biển. Những ý đồ
đó đều nằm trong dự định của Triều đình họ như con thỏ đào ba lỗ hang là
như thế. Các tướng Tây gần đây dự định trong vòng ba năm hoặc sẽ lấy
toàn bộ sáu tỉnh và chiếm cả Cao Miên, hoặc khai phá đường phía sau để
thông Vân Nam; hoặc sẽ thông thương chung lợi với ta để mở mang rào
phía Đông. Ba việc đó thế nào cũng phải thực hiện được một. Nay nếu ta
khéo đắp đê để nước rót về phía Tây, lấy Cao Miên và phía Tây làm chỗ
trũng để họ chuyên ý vào đó. Ta lại làm cái cách đứng bên cạnh bồi vào,
như ở đoạn trên tôi đã nói thì mới có thể làm dãn được tình trạng căng
thẳng của ta. Còn ở ba tỉnh trong cứ để họ qua lại tự nhiên đừng đề phòng
hạn chế gì cả xem như mình cùng với họ sống chung. Thế là tuy họ không
lấy ba tỉnh trong, mà vẫn được thuận lợi cũng như lấy rồi. Có như vậy mới
duy trì được ba tỉnh trong để làm kế sau này. Điều đó trong binh pháp nói:
Tạo được tình hình thì địch phải theo.
Nếu Triều đình không nghi ngại gì mà thực hiện dần dần các kế đó thì
đại sự sẽ không xảy ra. Nhưng điều tôi nói có thể có một vài cái không
nghiệm, nhưng nếu không gấp rút lo liệu thì chẳng những tờ trình này mà
các tờ trình khác trước đây cũng đủ chứng rằng lời tôi nói không sai. Điều
