chiều, rồi trời vào đêm. Những tiếng khuya càng rõ mồn một. Khi thức giấc,
trong bóng đêm mù mịt, nhưng vẫn như đôi mắt ông Chử tinh tường. Ông
Chử ngồi bó chân, tì cằm lên đầu gối. Một tay đặt trên đầu Vàng. Con chó
lại nằm xuống, mõm ghếch lên nửa bàn chân ông vừa buông xuống theo.
Vàng nằm, không biết thức hay đã lại thiu thiu, chập chờn...
Ông Chử cứ ngồi thế cho đến sáng, nghe dòng sông thì thầm. Ông Chử nghe
tiếng sóng, trò chuyện với sông cả đêm. Cho đến rạng đông, cả hai bên im
lặng. Con sông cũng biết trông trời trông đất như người ta. Nghe tiếng sông
trong đêm, biết được sáng ra trời nắng, trời mát, trời mưa. Sóng sông, hơi
sông nói thế. Sóng mơn man, chìm chìm, sóng mùa nước mát. Ngày nắng to,
tiếng đêm óc ách đánh lại. Ôi, đến cái tiếng sóng đêm rét mướt sao mà lê thê
não nề.
Đôi mắt ông Chử không còn trông thấy được màu nước sông Cái lạ lùng
nhất thế gian, càng nắng càng đỏ hồng. Nhưng ông Chử không phải là người
cố cùng cả đời chỉ bó gối quanh quẩn trong bến phên vách mo. Bây giờ mà
hai vai vẫn bóng lộng màu nước màu nắng, thân mình săn lên, đỏ hắt như
đồng hun. Tài trai con người ấy đã lẫy lừng. Bởi vậy, bây giờ về già rồi, ngồi
đấy, mà con sông vẫn bầu bạn với ông.
Ông Chử đã trôi nổi khắp. Miếng trầu say đậm vị vỏ chay vỏ dà, ông Chử
miệt mài bay lượn bốn bên sông nước. Cả đời đã vậy. Bây giờ ngồi đây mà
vẫn trông ra thiên hạ bao nhiêu người đương vẫy vùng trên các ngọn nước,
các cửa sông, như mình ngày trước. Con sông kể với ông Chử như thế.
Ngày trước, ông Chử đã bảo bố Chử:
- Con sông Cái đã nuôi sống người ta, làm cho đông đàn dài lũ giống người.
Đời trước chưa đi hết được ngọn nguồn, đời sau phải đi cho biết con sông ta
chịu ơn. Đời xưa kể lại có câu chuyện trời nổi gió, người con gái mười tám
tuổi gió thổi bay đi xa vạn dặm, đến khi gió ngớt, mới dừng lại được, người
con gái bị bạt gió đã lấy chỗ đứng lại làm quê. Sau về già, bà lão đem con
cháu trở lại, mọi người ở bến quê cũ mới nhớ lại ngày xưa có chuyện như
thế. Không, người đời bây giờ không bị gió thổi đi, không phải theo gió cưỡi
