cười thỏa mãn, ánh mắt độc ác lẫn yêu thương ngay lúc tên vô lại ngã gục,
và khuôn mặt nàng trong đêm cuối cùng, tất cả như một trình tự dần dần
nóng chảy và tan rã để trở về với lòng đất. Chàng đã vẽ đứa bé nhà quê
nằm chết ngang ngạch cửa với hàm răng cắn chặt, chiếc xe tang chất đống
xác chết được ba con ngựa đáng thương kéo đi và những dân phu tống táng
chạy theo bên hông xe tay cầm gậy gộc, đôi mắt họ nhấp nháy từ sau lỗ
thủng chiếc mũ trùm đầu phòng bệnh. Chàng vẽ đi vẽ lại Hương Vân, cô
gái mảnh mai có đôi mắt đen láy, chiếc miệng nhỏ kiêu kỳ, gương mặt
buồn tiếc thương và phẫn uất; gương mặt diễm lệ và tươi trẻ của nàng như
được sinh ra để yêu đương, nhất là chiếc miệng kiêu căng và chua chát.
Chàng vẽ chính chàng, một gã lang thang, khách đa tình, kẻ thoát khỏi lưỡi
hái tử thần, đang quay cuồng theo bọn điên loạn khát sống. Chàng ngồi đó
tan loãng vào nền giấy trắng. Ly Phương khinh khinh, gương mặt thân
thuộc những ngày xa xưa, bà lão Thanh giúp việc nhăn nhó và thầy Không
Lộ vừa trữ tình vừa đáng sợ. Đã nhiều lần với nét bút sắc sảo, từ nguồn
mạch trực giác chàng đã thử phác họa khuôn mặt người đàn bà cao vĩ,
người Mẹ đại thể, dáng ngồi với đôi bàn tay trên tà áo, đôi mắt u ẩn thoáng
cười. Ý niệm trào tuôn thành khuôn mặt đã dâng đến chàng niềm vui to tát.
Nhiều ngày qua chàng đã vẽ hết xấp giấy của Mai. Chàng cắt mẫu vẽ trên
tờ giấy và đến tờ cuối, chàng thảo sơ nét mặt Mai với đôi mắt tuyệt đẹp,
chiếc miệng biểu lộ lòng hy sinh và tặng cả cho nàng.
Vẽ đã xoa dịu bao cảm giác đè nặng và giải tỏa nhiệt tình căng ứ đang
muốn bùng nổ trong tâm tư chàng. Lúc vẽ chàng quên không biết mình
đang ở đâu. thế giới của chàng không ngoài bàn vẽ, giấy trắng, ngọn nến về
đêm. Hiện giờ chàng đã tỉnh thức, ghi nhớ tất cả những biến động mới nhất,
thấy rõ nếp sống lang thang đã dẫn dắt chàng một cách ngẫu nhiên. Chàng
lại thơ thẩn qua các phố, lòng lâng lâng giữa hai cảm giác tương phản, vừa
muốn sống êm ấm dưới một mái nhà, vừa muốn lên đường viễn phương.
- Đang khi thơ thẩn, chàng đã gặp một người đàn bà. Nhìn nàng, tất cả
cảm giác xáo trộn trong lòng chàng đều được qui tụ lại quanh một tâm
điểm mới. Nàng đang phi ngựa, một thiếu phụ cao lớn, tóc vàng nhạt, vẻ
