thì nó tưởng như thấy bố nó đến bên chiếc giường nhỏ của nó và vuốt tóc
nó, lúc ấy, một cảm giác êm ả và hạnh phúc xâm chiếm lấy tấm thân tê dại
của nó. Đối với nó, bố nó là một con người vĩ đại, với cái cảm tính rất
chính xác của trẻ nhỏ, nó cảm thấy được tất cả sức mạnh tinh thần của ông
bố nó. Nó trông thấy những nhà quân sự, đồng chí của ông, tín nhiệm ông;
nó để ý thấy mọi người ngồi quanh bàn đều im lặng và quay đầu nhìn về
phía ông, mỗi khi giọng nói chậm chạp và bình thản của ông cất lên. Và
trong lòng cái thằng bé mảnh khảnh mười một tuổi đang đi lang thang vô
định qua những làng bị đốt cháy hoặc ngổn ngang những toán quân Đức
đương tiếp tục tấn công, niềm tin không lúc nào lung lay: bố nó lúc nào
cũng vẫn kiên cường và sáng suốt như trong thời bình.
Và khi thằng bé đi qua những cánh đồng ruộng, khi nó nằm ngủ trong
rừng hoặc trong một gian nhà chứa cỏ, nó biết đích xác rằng bố nó đang đi
về phía nó, rằng bố nó đương tìm nó. Thiu thiu ngủ, nó nghe thấy Va-xi-li
Các-pô-vích nói chuyện rì rầm với bà chủ nhà:
- Tôi đã đi qua bốn mươi thôn xóm. - Ông lão nói - Nói về chế độ, tôi đã
thấy một thứ chế độ quái gở. Thật là đáng lợm giọng. Thế mà có những kẻ
nghĩ bụng: "Ít ra thì ruộng đất cũng đỡ bát nháo chi khươn". Ở một làng,
chúng nó bắt vắt sữa bò theo danh sách: hai ngày một lần, bọn lính đến
mang sữa đi. Đấy, cứ y như chúng cho bà con nông trường thuê bò sữa vậy.
Chính những con bò ấy lại là của bà con. Ở một làng khác, chúng ra lệnh
cho đàn ông đem giày ủng của mình lại. Rồi thì các nông trường viên cứ
việc đi đất. Chúng nó đặt tề khắp nơi. Thế là bọn tề đi đè đầu đè cổ nhân
dân, nhưng chính họ cũng chẳng làm chủ được bản thân họ. Chính họ cũng
sợ bọn Đức đến mất ăn mất ngủ. Nhân dân đã cùng đường rồi; làm thế này,
không được! Làm thế khác, lại càng không được. Và quân Đức nói: "Về
ruộng đất thì chưa có gì dứt khoát". Tôi, tôi đã qua khối làng! Thế mà
chẳng thấy lấy một con gà. Chúng chẳng để sót một con; chúng đã vặn cổ
sạch cả. Một ông lão bị chúng giết, vì ông ta trèo lên mái nhà ngó về phía
đông để ngóng xem may ra anh em bộ đội có về không. Thế là thằng Đức
bắn ông ta một phát. "Chẳng việc gì phải ngóng về phía đông", nó bảo thế.
Rồi nó dán bảng la liệt khắp nơi; nhưng ghi những gì, chẳng ai biết. Chỉ
