. Tiếng La-tinh, có nghĩa: ngay sát cạnh.
. Tiếng La-tinh, có nghĩa: ở cách xa.
. Tiếng Đức trong nguyên tác.
. Nhật Chiêu dịch thơ, theo bản dịch tiếng Anh, trang 108.
. Tiếng Pháp trong nguyên tác, có nghĩa: vô khối, hàng đống, nhiều cả đám…
. Amen, có nghĩa: cầu mong được như vậy.
. Bản dịch tiếng Anh, trang 122, in là Rebecca . Nhưng theo ý riêng của người dịch thì có sự
in sai ở đây, vì chính Rachel, con gái của ông Laban, đã trộm các tượng thần của cha mình để trốn
đi theo chồng là Jacob. Còn bà Rebecca là em gái của ông Laban và cũng là mẹ của Jacob (và sau
là mẹ chồng của Rachel), không dính dáng gì đến vụ trộm này. Theo Sáng Thế Ký 31: 19, 34, 35:
“Trong lúc ông La-ban đi xén lông chiên, thì bà Ra-khen lấy trộm các tượng thần của cha bà”, và:
“Bà Ra-khen đã lấy các tượng thần, để trong yên lạc đà rồi ngồi lên trên. Ông La-ban lục lọi khắp
cả lều mà không tìm thấy. Bà thưa với cha: “Xin ngài đừng nổi nóng nếu con không thể đứng lên
trước mặt ngài, vì con đang có điều thường xảy đến cho đàn bà. Ông tìm tòi nhưng không thấy các
tượng thần.” (Theo bản dịch Cựu Ước của NPDCGKPV) Ra-khen = Rachel; La-ban = Laban
. Tiếng Ý trong nguyên tác, có nghĩa: cái gì đó đáng được tôn kính.
. Nguyên văn: the Maiden’s Leap.
. Ở đây tác giả quy chiếu đến Eo biển Dardanelles nằm ở phía Tây-Bắc nước Thổ Nhĩ Kỳ,
có một bên là châu Âu (bán đảo Balkans hay Gallipoli) và một bên là châu Á (vùng Anatolie, Thổ
Nhĩ Kỳ).
. Tiếng Đan Mạch: længsel (khát khao) vần với fængsel (nhà lao). (Theo bản dịch tiếng
Anh, trang 131)
. Ở đây tác giả quy chiếu đến một khái niệm của Pythagoras (khoảng 570 – khoảng 495
trước Công nguyên, triết gia và nhà Toán học Hy Lạp cổ đại), dựa trên sự trùng hợp ngẫu nhiên giữa
quãng tám (octave) trong âm nhạc và con số 8 của các hành tinh.
. Theo thần thoại La Mã, Cardea là nữ thần trông nom các bản lề cửa.
. Theo thần thoại La Mã, Janus là một trong những vị thần xưa nhất, canh giữ các cánh
cửa và theo dõi sự ra vào, và được biểu hiện bằng hai khuôn mặt đối nhau, gợi lên hai mặt của một
cánh cửa.
