Đã là nghịch lý, trớ trêu rồi, thì ở nhà lao Quế Lâm còn nghịch lý, trớ
trêu hơn, phải trả cả tiền khi vào nhà lao:
Mới đến nhà giam phải nộp tiền,
Lệ thường ít nhất năm mươi nguyên
(Nhập lung tiền - Tiền vào nhà giam)
(Sơ lai yếu nạp nhập lung tiền,
Chí thiểu nhưng tu ngũ thập nguyên)
Như vậy, ở các nhà tù dưới thời Trung Hoa dân quốc, các tù nhân khi
bị bắt vào tù phải nộp ngay một khoản tiền đầu tiên “tiền vào nhà giam”,
rồi mọi sinh hoạt đều phải trả tiền. Té ra nhà tù cũng là một nơi thu tiền
như một quán trọ, cũng kinh doanh mà kinh doanh trên thân xác người tù.
Trường hợp người tù không có tiền, thì quả là khốn khổ, sẽ gặp bao
nhiêu là ma phiền, mỗi bước anh đi, một bước phiền bao nhiêu chuyện rắc
rối sẽ kéo theo. Sự vô lý, vô nhân đến thế là cùng. Chẳng cần tỏ thái độ,
chẳng cần bình luận gì, sự việc thế nào ghi đúng như vậy, tự nó đã bộc lộ
bản chất rồi.
-----
(1) Bản dịch khác của Quách Tấn:
Vào lao phải nộp tiền giam,
Lệ thường ít nhất là năm chục đồng;
Vào rồi tiền chửa nộp xong,
Bước đi một bước mắc vòng phiền lo.
