Thơ xưa thường chuộng thiên nhiên đẹp,
Mây, gió, trăng, hoa, tuyết, núi, sông;
Khi thẩm thơ, đã có những ý kiến cho rằng hai câu thơ trên và bài thơ
Khán “Thiên gia thi” hữu cảm, Bác phê phán, công kích thơ xưa, đối lập
thơ xưa và thơ nay, thơ nay có lập trường chính trị còn thơ xưa chỉ là trăng
với hoa, mây và gió…; quan điểm nghệ thuật tách rời cuộc sống này cần
phải rũ bỏ. Nhưng nếu tiếp cận kỹ lưỡng văn bản bài thơ thì không phải
như vậy. Bác vốn rất am hiểu thơ ca cổ điển Trung Quốc. Đối với thơ xưa,
Bác chỉ nhận xét thôi chứ không hề có ý phê phán, công kích. Cổ thi thiên
ái thiên nhiên mỹ, thần thái và trọng lượng của lời nhận xét chủ yếu nằm ở
hai chữ thiên ái, nghĩa là yêu thích một cách thiên lệch. Thơ xưa nghiêng
về yêu thích thiên nhiên một cách thiên lệch. Đáng tiếc bản dịch của Viện
văn học 1960, người dịch đã bỏ sót chữ thiên nên câu thơ được dịch là Thơ
xưa yêu cảnh thiên nhiên đẹp, vô tình đã gây nên sự hiểu lầm không đáng
có. Những năm gần đây, câu thơ đã được dịch sát ý hơn Thơ xưa thường
chuộng thiên nhiên đẹp, tuy nhiên hai chữ thường chuộng vẫn chưa toát hết
ý hai chữ thiên ái. Như vậy, theo Bác, thơ xưa thường nghiêng về tình yêu
vẻ đẹp của thiên nhiên Mây, gió, trăng, hoa, tuyết, núi, sông. Điều này
không chỉ có ở các nhà thơ thuộc trường phái sơn thuỷ mà nó tồn tại ở cả
các nhà thơ tả thực, các nhà thơ lãng mạn du tiên, các nhà thơ biên tái…
với mức độ khác nhau, đều ít nhiều tìm đến thiên nhiên, miêu tả vẻ đẹp
thiên nhiên. Bác không phủ nhận thơ viết về thiên nhiên. Có nhà thơ nào
mà không rung động trước một đêm trăng đẹp, một bông hoa hé nụ, một
cánh chim chiều bay về cuối chân trời, một bến sông quê lặng lẽ ẩn mình
dưới bóng cây cổ thụ, một rặng núi xa xa mờ sương khói. Đó là thiên nhiên
và đó cũng là tình người, tình đời, tình non nước. Nhà thơ Tam nguyên
Trần Bích San khi qua đèo Hải Vân đã viết một câu thơ để đời Văn vô sơn
thuỷ phi kỳ thú có nghĩa là văn thơ không có hồn của núi sông thì sao có
khí lạ. Nếu không có một tâm hồn rộng mở, lắng nghe được bước đi của
