quan hệ bình thường giữa các yếu tố; sự thể trở nên gần như không cảm nhận
ra được, ta xác nhận ra điều đó đúng như một khởi động nhỏ trong tâm trí diễn
ra vào lúc bước xuống máy bay. Nhưng sự bất thông ước bẩm sinh giữa hai thế
giới ấy thâm nhập và làm biến dạng các xét đoán của chúng ta. Những người
tuyên bố New York xấu xí thì duy nhất chỉ là nạn nhân của một ảo ảnh về cảm
nhận. Chưa học được cách thay đổi cung điệu, họ vẫn bướng bỉnh đánh giá
New York như một thành phố, và chỉ trích các đại lộ, các vườn hoa, các tượng
đài. Và đương nhiên, về mặt khách quan, New York là một thành phố, nhưng
cái cảnh trí nó giới thiệu với cảm nhận châu Âu là thuộc về cảm giác của người
châu Âu, thuộc một hạng loại khác về sự vĩ đại: loại hạng của chính các phong
cảnh của chúng ta; còn các phong cảnh châu Mỹ chính bản thân chúng kéo
chúng ta vào một hệ thống còn rộng lớn hơn và với cái đó chúng ta chẳng có gì
tương ứng cả. Như vậy, vẻ đẹp của New York không nằm trong bản chất thành
phố của nó, mà là ở sự chuyển vị của nó, đối với con mắt không lẩn tránh được
của chúng ta, nếu chúng ta tránh được tự đông cứng mình lại, từ thành phố ng
cấp độ một cảnh trí nhân tạo trong đó những nguyên lý quy hoạch đô thị không
còn giá trị nữa: những giá trị có ý nghĩa duy nhất là vẻ mượt như nhung của
ánh sáng, nét tinh tế của những vùng xa tắp, những vực sâu tuyệt vời dưới chân
các ngôi nhà chọc trời, và những thung lũng đầy bóng râm mát rắc dày những
chiếc xe ô tô muôn màu, như những bông hoa.
Sau những cái đó, tôi cảm thấy càng bối rối khi nói về Rio de Janeiro mà tôi
thấy chán ngấy, bất chấp vẻ đẹp đã bao nhiêu lần được ca ngợi của nó. Biết nói
sao đây? Tôi thấy dường như phong cảnh Rio không tương thích với các kích
thước của chính nó. Ngọn Pain de Sucre, ngọn Corcovado, tất cả những điểm
được khoe hết lời ấy, đối với một du khách đang tiến vào vịnh trông giống như
những chân răng gãy nằm lọt thỏm ở bốn phía một cái mồm móm mém. Hầu
như thường xuyên chìm ngập trong sương mù nhiệt đới nhòe nhoẹt, những địa
hình lô nhô ấy không đủ sức choán đầy một chân trời quá rộng để có thể bằng
lòng với chừng ấy. Nếu như người ta muốn ôm trọn cả một quang cảnh, thì
phải nhìn khu vịnh theo hướng ngược với nó và ngắm nó từ trên các đỉnh cao.
Từ phía biển và do một ảo ảnh trái ngược với ảo ảnh của New York, chính
thiên nhiên ở đây lại mang dáng một công trường.
