giới của mùi vị và ích dụng, tập bách thảo để mà pha chế và cúng kiến: mà là
đoàn nhóm cây cỏ giống như một đoàn vũ nữ lớn mà mỗi cô nàng đã để ngưng
động tác của mình lại trong tư thế gợi cảm nhất, như để thể hiện một ý đồ sẽ là
phơi lộ hơn nếu như không có điều gì phải ngại ngùng nữa ở đời; màn vũ kịch
bất động, chỉ bị khuấy động bởi tiếng suối róc rách chảy qua khe đá.
Khi ta lên đến đỉnh núi, lại một lần nữa, mọi thứ thay đổi; chấm hết cái nóng
ẩm ướt của vùng nhiệt đới cùng đám dây leo chen với đá chằng chịt níu kéo.
Thay vì cái toàn cảnh mênh mông sáng loáng mà ta chế ngự cho đến tận biển
lần cuối cùng từ khoảng vọng lâu của dãy núi, ở hướng đối diện là một cao
nguyên nhấp nhô và trơ trụi, phơi trải những đỉnh núi và khe sâu dưới một bầu
trời đồng bóng. Trên ấy đang phủ xuống một màn mưa bụi Bretagne. Bởi ta ở
độ cao gần 1.000 mét dù biển vẫn còn gần. Trên đỉnh của vách núi này bắt đầu
những vùng đất cao, một dãy nối tiếp những bậc thang mà dãy núi dọc bờ biển
là bậc đầu tiên và rắn chắc nhất. Dải đất hạ thấp dần về hướng bắc. Cho đến
lưu vực sông Amazone nơi nó đổ sụp thành những kẽ nứt lớn cách 3.000
kilomet, đường dốc xuống của nó chỉ bị cắt ngang hai lần bởi những dãy vách
đá: Serra de Botucatu, cách bờ biển khoảng 500 kilomet, và Chapada de Mato
Grosso cách 1.500 kilomet. Tôi sẽ lần lượt vượt qua hai dãy núi ấy để gặp lại,
quanh những dòng sông lớn vùng Amazone, một dải rừng giống như dải rừng
bám vào thành núi dọc bờ biển; phần lớn nhất của nước Brésil, được bao
quanh bởi Ðại Tây Dương, vùng Amazone và nước Paraguay, giống như một
mặt bàn nghiêng, dốc ngược lên về phía biển: một chiếc bàn đạp xoăn tít rừng
rậm, bọc giữa một vành đai những rú và đầm lầy.
Xung quanh tôi, sự xói mòn đã tàn phá những khu đất lồi lõm, nhưng chính
con người mới phải chịu trách nhiệm chủ yếu về vẻ hỗn độn của cảnh quang
này. Thoạt tiên, người ta đã khai hoang để canh tác; nhưng sau vài năm, đất bị
bạc màu và bị nước mưa xói mòn đã chuyển sang tay những người trồng cà
phê. Và các đồn điền được chuyển đi xa hơn, nơi đất còn nguyên khai và màu
mỡ. Giữa con người và đất đai, chưa bao giờ tạo lập được sự quan tâm tương
hỗ, ở Cựu Thế giới vốn đã đúc nên mối thâm tình hàng thiên niên kỷ trong đó
người và đất rèn luyện cho nhau. Ở đây, đất bị cưỡng hiếp và hủy hoại. Một
