đốm màu xanh tím của những cây muỗng xoan đang nở hoa, giữa những bờ đất
phủ cỏ và những đoạn đường đất màu đỏ son. Nhưng các nhà triệu phú đã rời
bỏ đại lộ Paulista. Ði theo bước phát triển của thành phố, họ đã cùng nó đi
xuống phía nam ngọn đồi, tới những khu phố thanh bình có những con đường
vòng quanh. Dinh thự của họ mang hơi hướng Californie, bằng xi măng trộn
mi-ca và ban công bằng sắt, lấn sâu trong các trang viên được xén tỉa giữa
những lùm cây quê kệch nơi có các lô đất dành cho những người giàu có.
Những cánh đồng có chăn bò trải ngay dưới chân những tòa nhà bằng bê
tông, một khu phố chợt hiện ra như một ảo ảnh, những đại lộ hai bên là những
dinh thự sang trọng, từng đoạn lại bị cắt ngang bởi những thung sâu; một dòng
thác bùn lầy chảy giữa những rặng chuối, vừa là nguồn cung cấp nước và vừa
là cống thoát nước cho những khu nhà tồi tàn vách tre đan trát đất, nơi ta gặp
lại đúng cái khối cư dân da đen, vốn dĩ, ở Rio, trú ngụ ở trên các đỉnh đồi. Bầy
dê chạy dọc theo các sườn dốc. Một vài địa điểm đặc quyền của thành phố đã
có thể tích tụ tất cả những dáng vẻ đó. Như, khi ra khỏi hai con phố ngược
chiều dẫn tới biển, ta đến bên bờ vực Rio Anhangabuhu, có một cây cầu vượt
qua, là một trong những nhánh đường chính của thành phố. Dưới đáy là một
vườn hoa theo mốt Ăng-lê: những thảm cỏ trang trí tượng và các ki-ốt, trong
khi thẳng đứng bên trên hai đoạn bờ đê là những tòa nhà chính: nhà hát thành
phố, khách sạn Esplanada, câu lạc bộ ô tô, các văn phòng của công ty chiếu
sáng và vận chuyển Canada. Các khối lớn chẳng theo quy cách nào hết của
chúng đối mặt nhau trong một sự phi trật tự đông cứng. Những tòa nhà xung
khắc với nhau ấy gợi nhớ tới những đàn lớn súc vật có vú buổi chiều tụ tập
quanh một điểm có nước, do dự và bất động trong giây lát; bị thúc bách bởi
một nhu cầu tạm thời hòa trộn các giống loài đối kháng, còn bức xúc hơn cả
nỗi lo sợ. Sự tiến hóa của loài vật được hoàn thành theo những giai đoạn chậm
chạp hơn các giai đoạn của cuộc sống đô thị; nếu ngày nay tôi cũng ngắm nhìn
chính khu vực đó, có lẽ tôi sẽ nhận ra rằng đám súc vật lai tạp đã biến mất: bị
giẫm đạp bởi một loài giống khác cường tráng hơn và đồng nhất hơn là những
tòa nhà chọc trời cắm trên những dải bờ sông kia mà một hãng ô tô đã cho hóa
thạch bằng nhựa
