ruộng, quây kín trong bờ bao hoàn hảo sẫm màu của rặng hàng rào. Không có
những góc nhọn, tất cả các đường viền quanh đều lượn tròn, song lại ăn khớp
mảnh này với mảnh kia như những tế bào của một lớp mô sống. Gần Calcutta
hơn, thôn xóm dày thêm: những túp lều chen chúc như những quả trứng kiến
trong những ngăn tổ ong cây xanh, màu xanh mãnh liệt càng được tôn thêm
bởi màu ngói đỏ sẫm của vài mái nhà. Hạ cánh, mới biết trời đang mưa như
trút nước.
Sau Calcutta, ta đi qua vùng châu thổ của Brahmapoutre: dòng sông quái
vật, một cái khối nước ngoằn ngoèo đến mức trông giống như một con vật.
Bốn bề xung quanh, cánh đồng bị xóa đi trong nước, đến hết tầm mắt, trừ
những thửa trồng đay, nhìn từ trên máy bay, tạo thành bao nhiêu vuông rêu mát
rượi làm phiền lòng cái màu xanh lục kia. Những ngôi làng có cây vây quanh
nhô lên khỏi mặt nước như những bó hoa. Ta nhận ra đám thuyền bè nhung
nhúc xung quanh.
Bị đặt vào ở giữa cái vùng cát không người và cái nhân loại không có đất ấy,
Ấn Độ, đất của con người, trưng ra một diện mạo nước đôi! Ý nghĩ mà tôi có
được trong 8 giờ đồng hồ đi xuyên qua Ấn Độ từ Karachi đến Calcutta, đã dứt
khoát bứt nó ra khỏi Tân Thế giới. Không phải kiểu ô vuông chặt chẽ của miền
Trung Tây hay Canada, gồm những đơn vị giống nhau, mỗi đơn vị đều có trên
bờ của nó, bao giờ cũng đúng ở vị trí ấy, cái máy tách hạt rõ ràng của trang
trại; nhất là cũng chẳng phải cái thảm nhung thăm thẳm của rừng nhiệt đới trên
đó các vùng đất tiên phong mới chớm cắn vào những miếng sâu táo bạo.
Quang cảnh vùng đất này được chia thành những miếng cực nhỏ và được cấy
trồng đến mẩu đất cuối cùng trước hết gây cho người châu Âu một cảm giác
quen thuộc. Nhưng những sắc màu lẫn lộn kia, những đường viền không đều
của các cánh đồng và các thửa ruộng được vẽ đi vẽ lại mãi theo những sơ đồ
khác nhau kia, những bờ bao không rõ rệt và như được vá víu kia, đúng là của
cùng một tấm thảm đó nhưng là một tấm thảm - so về hình dạng và màu sắc rõ
rệt hơn của cánh đồng ở châu Âu - ta có cảm tưởng nhìn từ mặt trái.
