khất đang nhìn vào mắt ta, qua các chấn song sắt của toa hạng nhất đỗ ở đó -
giống như người lính vũ trang ngồi xổm trên bậc lên xuống của toa tàu - để bảo
vệ ta chống lại cái yêu sách câm lặng của một người, sẽ có thể chuyển thành
một đám đông gào thét nếu như sự đồng cảm của người du khách, mạnh hơn
sự thận trọng, nuôi dưỡng những người cùng kiệt ấy trong niềm hy vọng có
được một khoản bố thí.
Một người châu Âu sống ở vùng nhiệt đới châu Mỹ tự đề ra cho mình những
bài toán. Anh ta quan sát các mối liên hệ gốc gác giữa con người và môi
trường địa lý; và chính các dạng thức của đời sống con người không ngừng đặt
ra cho anh ta những đề tài suy ngẫm. Nhưng các mối liên hệ giữa người với
người không mang một hình thức mới; nó thuộc về cùng một hệ với những mối
liên hệ vẫn luôn bao bọc quanh anh. Ở Nam Á, ngược lại, anh ta hình như thấy
mình ở phía bên này hay phía bên kia của cái mà con người có quyền đòi hỏi ở
thế giới, và ở con người.uộc sống thường nhật có vẻ là một sự bác bỏ thường
trực cái khái niệm về các mối quan hệ của con người. Người ta trao cho anh
mọi thứ, người ta dấn thân vào mọi chuyện, người ta tuyên cáo đủ mọi thẩm
quyền trong lúc người ta chẳng biết tí gì. Như vậy, người ta buộc anh ngay lập
tức phải phủ nhận ở người khác cái phẩm chất người, vốn nằm trong sự thực
tâm, ý thức cam kết, và khả năng tự bắt buộc mình. Những người kéo xe tay
xin chở anh đến bất kỳ nơi nào, dù họ còn không hề biết đường bằng chính
anh. Thế thì làm sao mà không nổi cáu và - đôi chút ngại ngùng khi trèo lên xe
và để họ kéo đi - không coi họ là những con vật, bởi họ đã buộc anh nhìn họ
như vậy do sự phi lý của chính họ?
Cảnh ăn xin khắp nơi lại càng gây bối rối sâu sắc hơn. Người ta không còn
dám nhìn thẳng vào mắt ai, cái nhìn chỉ đơn thuần là do niềm vui được tiếp xúc
với một người khác, bởi chỉ dừng lại một chút là đã bị coi là mềm yếu, là cung
cấp một chỗ bám víu cho lời van xin của một ai đó. Giọng nói của người ăn xin
van gọi: “Sa-hib!” giống một cách kỳ lạ với giọng chúng ta dùng để mắng mỏ
một đứa trẻ: “Nào!”, to tiếng lên và hạ giọng xuống ở nguyên âm sau cùng,
như muốn nói: “Nhưng mà, cái đó thì hiển nhiên rồi, rõ mồn một ra đấy, chẳng
phải là tôi đang ở đây sao, để ăn xin trước mặt anh, chỉ nguyên bằng việc đó,
