không hành động trong mọi trường hợp theo kiểu những ông chủ người Anh
trước đây của họ, thì vũ trụ của họ sụp đổ: không ăn bánh pudding ư? Tắm bữa
ăn tối thay vì trước đó ư? Vậy là không còn ông thánh thần nào nữa rồi… Nỗi
kinh hoàng hiện lên trên khuôn mặt họ; tôi vội lùi lại, tôi từ bỏ các thói quen
của tôi hay những cơ hội hiếm hoi nhất. Tôi sẽ ăn một quả lê rắn như đá, một
cốc sữa trứng bầy nhầy, bởi tôi phải trả giá bằng việc hy sinh một quả dứa để
cứu vớt tinh thần một con người.
Tôi đã trú ngụ vài ngày trong khách sạn Circuit House ở Chittagong: lâu đài
bằng gỗ kiểu Thụy Sĩ, tôi chiếm một phòng rộng dài 9 trên 5 mét và cao 6 mét.
Ở đấy đếm được không dưới mười hai núm bật điện: đèn trần, đèn tường, đèn
chiếu gián tiếp, buồng tắm, buồng trang điểm - gương soi, quạt máy v.v. Đất
nước này là xứ sở pháo hoa hay sao? Chơi cái trò trụy lạc điện năng này, một
vương công nào đó đã dành cho mình cái thú vui có màn pháo hoa riêng và
thường nhật.
Một hôm, ở khu phố kinh doanh, tôi cho dừng chiếc xe do viên tỉnh trưởng
dành cho tôi sử dụng trước một cửa hiệu trông bề ngoài khang trang mà tôi
định bước vào: Thợ cắt tóc hoàng gia, Cắt tóc cao cấp v.v. Người lái xe hoảng
hốt nhìn tôi: “Làm sao ngài lại có thể ngồi đây?” Quả thật uy tín của anh ta
trước những người đồng loại sẽ ra sao, nếu “Ông chủ” tự hạ thấp mình, và
cùng lúc hạ thấp luôn cả anh ta, bằng việc ngồi cạnh những người cùng nòi
giống với anh ta?... Thất vọng, tôi đành để cho chính anh ta tổ chức cái nghi lễ
cắt tóc cho một con người thuộc chủng cao cấp. Kết quả: một tiếng đồng hồ
ngồi đợi trong xe, cho đến khi anh thợ cắt tóc xong hết đám khách hàng và thu
dọn đồ nghề; cùng nhau trở về khách sạn Circuit House trên chiếc Chevrolet,
tay bearer vội vã mở nước vào bồn tắm, để ngay khi cắt tóc xong tôi có thể
tắm sạch mọi bẩn thỉu của những bàn tay nô lệ đã chạm vào mái tóc tôi.
Những thói quen như vậy đã bắt rễ sâu trong một xứ sở mà nền văn hóa
truyền thống dạy cho mỗi người làm vua đối với một ai đó khác, chỉ cần anh ta
tìm ra được hay tạo được cho mình một kẻ cấp dưới. Cũng giống như anh ta
mong muốn tôi đối xử với anh ta, anh chàng bearer sẽ đối xử với người lao
