ra bên ngoài, trong vẻ dửng dưng của họ đối với tôi có một điều gì đó thật tốt
lành sau chuyện xảy ra trong ngày; dù thái độ của họ có lạnh lùng, và có thể
chính vì lý do đó, mà nó đã tạo ra một mối tình bằng hữu kín đáo giữa chúng
tôi. Vở diễn, mà tôi chỉ hiểu được từng mẩu, là một thứ trộn lẫn Broadway,
Châtelet và Belle Hélène. Có những cảnh hài hước và dan díu giữa chủ và đầy
tớ gái, những cảnh yêu đương bi lụy, Himalaya, một anh chàng thất tình sống
ẩn dật ở đấy, và một vị thần mang chiếc đinh ba và có cái nhìn như sấm sét bảo
vệ ông chống lại một viên tướng có bộ râu rậm; cuối cùng, một nhóm đồng ca
nữ, một nửa giống những cô gái ở trại lính, nửa còn lại giống những tượng
thần kiểu cách xứ Tây Tạng. Lúc nghỉ giữa giờ, người ta phục vụ nước trà và
nước chanh đựng trong những chiếc cốc sành dùng xong bỏ đi, giống như đã
diễn ra cách đây 4.000 năm ở Harappa nơi ta luôn có thể lượm được những
mảnh sứ - trong lúc loa phóng thanh tuôn ra một thứ nhạc vô lại và hứng tình,
một thứ trung gian giữa các giai điệu Trung Hoa và vũ điệu paso doble.
Khi ngắm nhìn các động tác của anh diễn viên trẻ đóng vai chính trang phục
mỏng manh để lộ mái tóc xoăn, cái cằm đôi và thân hình núc ních, tôi nhớ lại
một câu đọc mấy ngày trước trên trang văn học của một tờ báo địa phương, tôi
xin ghi lại nguyên văn để khỏi làm mất cái thi vị khó tả của tiếng Anh - Ấn: …
and the young girls who sigh as they gaze into the vast blueness oh the sky, of
what are they thinking? Of fat; prosperous suitors… Việc liên hệ tới “những
người cầu hôn béo” khiến tôi ngạc nhiên, nhưng khi nhìn nhân vật kiêu căng
trên sân khấu đung đưa các nếp thịt trên vùng bụng của anh ta và nhớ tới
những người ăn mày đói khát mà tôi sẽ gặp lại ở cửa rạp, tôi cảm nhận rõ hơn
cái thi vị của sự thừa mứa đối với một xã hội đang sống trong sự cận kề nhức
nhối với cái đói. Vả chăng, người Anh đã hiểu phương sách chắc chắn nhất để
tôn vinh các siêu nhân ở đây là thuyết phục người bản xứ rằng họ cần có một
lượng thực phẩm lớn hơn rất nhiều mức đủ cho một người bình thường.
Đi thăm vùng đồi Chittagong, trên biên giới Myanmar, với em trai một
vương công bản xứ, nay đã thành viên chức, tôi rất ngạc nhiên về việc anh ân
cần cho đám đầy tớ nhồi nhét cho tôi đủ thứ: sáng sớm là palancha, tức “uống
trà trên giường” (giá như cái từ ấy có thể áp dụng cho những chiếc chiếu dệt
