bột, cối gỗ hay đá, vài đồ gốm; cuối cùng rất nhiều những chiếc bình đủ các
hình thù và dùng vào các công việc khác nhau, làm bằng abobrra, quả bầu moi
hết ruột và phơi khô. Phải khó khăn mới có được những đồ vật khốn khổ ấy!
Việc chúng tôi phân phát trước cho cả gia đình những chiếc nhẫn, vòng cổ và
ghim cài áo bằng thủy tinh đôi khi không đủ để tạo dựng mối tiếp xúc thân
thiện cần thiết. Ngay cả việc đưa một số đồng milreis
giá trị chênh lệch
khổng lồ với tình trạng bần cùng của món dụng cụ cũng chẳng khiến được chủ
không dửng dưng. “Ông ta không thể.” “Nếu như đồ vật này do ông ta làm ra
thì ông ta sẵn sàng cho ngay, nhưng chính ông ta có được đồ vật ấy đã lâu là từ
tay một bà già, người duy nhất biết cách chế ra loại đồ vật ấy. Nếu ông ấy đưa
cho chúng ta, thì lấy gì mà thay thế?” Tất nhiên, người đàn bà ấy không bao
giờ có mặt ở đây. Bà ấy ở đâu? “Ông ta không biết” - một cử chỉ mơ hồ - “Ở
trong rừng…” Vả chăng, tất cả những đồng milreis của chúng tôi, liệu có ích gì
đối với ông già Anh-điêng đang sốt run lên, và ở cách xa cửa hàng gần nhất
của người da trắng những 100 kilomet? Ta cảm thấy hổ thẹn khi tước đoạt của
những con người thiếu thốn đến vậy một dụng cụ nhỏ bé mà mất đi thì là một
sự thiếu thốn không gì bù đắp được.
Nhưng nhiều khi lại là một câu chuyện khác. Người đàn bà Anh-điêng này
có muốn bán cho tôi cái bình này không? “Chắc chắn bà ta rất muốn”. Đáng
tiếc nó lại không phải là của bà. Thế thì của ai? - im lặng - Của chồng bà
chăng? “Không. - Của em trai bà? - Cũng không. - Của con trai bà? - Cũng lại
không”. Nó là của đứa cháu gái bà. Đứa cháu gái sở hữu một cách không thể
khác được tất cả những đồ vật mà chúng tôi muốn mua. Chúng tôi nhìn nó, lúc
này - nó độ ba hay bốn tuổi - đang ngồi xổm bên đống lửa, hoàn toàn bị thu hút
vào chiếc nhẫn vừa lúc nãy tôi đeo vào ngón tay cho nó. Thế là những cuộc
thương lượng dài với cô bé; bố mẹ, ông bà không hề tham dự vào. Một chiếc
nhẫn và 500 reis
, cô bé vẫn dửng dưng. Một chiếc ghim cài áo và bốn trăm
reis thuyết phục được cô ta.
Người Kaingang trồng trọt một ít, nhưng đánh cá, săn bắn và hái lượm là
những công việc chủ yếu của họ. Cách thức đánh bắt cá bắt chước của người
da trắng nghèo nàn đến mức hiệu quả hẳn là thấp: một cần câu mềm, một lưỡi
