XVIII
PANTANAL
Sau cái lễ rửa tội ấy, tôi đã sẵn sàng cho những chuyến phiêu lưu thực thụ.
Cơ hội xuất hiện trong kỳ nghỉ hè của các trường đại học, ở Brésil kéo dài từ
tháng Mười một đến tháng Ba, tức là trong suốt mùa mưa. Bất chấp điều bất
lợi đó, tôi lập kế hoạch tiếp xúc hai nhóm thổ dân, một nhóm còn chưa được
nghiên cứu gì nhiều và có lẽ đã mất tới ba phần tư: người Caduveo ở vùng biên
giới Paraguay; nhóm thứ hai, được biết đến rõ hơn nhưng còn đầy triển vọng:
người Bororo, trong vùng Mato Grosso trung tâm. Hơn nữa, Viện Bảo tàng
quốc gia ở Rio de Janeiro gợi ý cho tôi đi thám sát một điểm khảo cổ học nằm
trên đường đi của tôi, ã có ghi chú lâu trong các hồ sơ nhưng chưa một ai có cơ
hội ngó ngàng đến.
Từ đó, tôi thường xuyên đi lại giữa São Paulo và Mato Grosso, lúc thì bằng
máy bay, lúc thì đi xe vận tải, cuối cùng lúc xe lửa và lúc tàu thủy. Đó là những
phương tiện vận chuyển cuối cùng tôi sử dụng trong các năm 1935 - 1936.
Đúng là vỉa đất tôi vừa nhắc đến nằm bên cạnh đường sắt, không xa điểm nút
cuối cùng của đường này ở Porto Esperança, trên tả ngạn sông Rio Paraguay.
Có ít chuyện để nói về chuyến đi mệt mỏi này; công ty đường sắt Noroeste
trước tiên đưa anh đến Bauru, ngay giữa khu vực mới triển khai; ở đó ta lấy
“chuyến tàu đêm” Mato Grosso chạy xuyên qua vùng nam của Bang. Tổng
cộng, ba ngày đi trên một chiếc xe lửa chạy bằng củi đốt, với tốc độ hạn chế,
đỗ lại nhiều và lâu để tiếp chất đốt. Các toa tàu cũng bằng gỗ và khá là thưa:
thức dậy buổi sáng, ta có khuôn mặt phủ một lớp vảy bằng đất sét đã khô cứng,
từ thứ bụi đỏ của sertão, len vào từng lớp nhăn và từng lỗ chân lông. Toa ăn đã
trung thành với phong cách ẩm thực nội địa: thịt tươi hay thịt sấy tùy dịp, cơm
và đỗ đen, và để uống nước ép, có món farinha: mứt ngô hay sắn sấy khô và
xay thành bột thô; cuối cùng là món tráng miệng vĩnh cửu của Brésil, những lát
bột nhào với mộc qua hay ổi kèm pho mát. Ở mỗi trạm dừng, với cái giá vài
