xu, đám trẻ nhỏ bán cho hành khách những quả dứa nhiều nước, phần thịt vàng
là món giải khát thần tiên.
Ta đi vào Bang Mato Grosso ít lâu trước khi tới ga Tres-lagoas, vượt qua
con sông Rio Parana rộng đến nỗi dù mùa mưa đã bắt đầu mà đáy sông vẫn
còn nhô ra ở nhiều chỗ. Tiếp đến bắt đầu cái phong cảnh đối với tôi vừa thân
thiết, vừachịu nổi và lại cần thiết trong những năm đi lại trong nội địa, bởi vì
nó là nét đặc trưng của vùng trung tâm Brésil kể từ con sông Parana cho tới lưu
vực sông Amazone: những bình nguyên không có khối nổi hay chỉ hơi uốn
lượn; những chân trời xa tít, thảm thực vật đầy bụi rậm và chốc chốc những
đàn bò bướu bung ra chạy khi đoàn xe lửa đi qua. Rất nhiều du khách đã phạm
lỗi phản nghĩa khi dịch Mato Grosso là “rừng lớn”: rừng phải dịch bằng từ
giống cái mata, trong khi giống đực chỉ dáng vẻ bổ sung của phong cảnh vùng
Nam Mỹ. Mato Grosso như vậy chính xác có nghĩa là “truông lớn”; và không
có từ nào khác có thể thích hợp hơn với cái vùng đất hoang dại và buồn tẻ ấy,
nhưng sự đơn điệu lại tạo nên một vẻ gì đó hùng vĩ và gây phấn khích.
Đúng là tôi cũng đã dịch từ sertão là “truông”. Từ này có một âm vang hơi
khác. Mato gắn liền với một đặc tính khách quan của phong cảnh: truông,
trong tương phản với rừng; trong khi đó sertão liên quan đến một khía cạnh
chủ quan: phong cảnh trong mối quan hệ với con người. Như vậy từ sertão chỉ
truông, nhưng đối nghịch với những vùng đất có người ở và được trồng trọt:
đấy là những vùng đất ở đó con người không có sự định cư lâu dài. Tiếng lóng
ở đất thuộc địa có lẽ cung cấp một từ tương đương chính xác, đó là”bled”.
Đôi khi cao nguyên đứt quãng nhường chỗ cho một thung lũng cây cối rậm
rạp, cỏ mọc đầy, khá vui mắt dưới bầu trời thoáng đãng. Quãng giữa Campo
Grande và Aquidauana, một đoạn đứt gãy sâu hơn, để lộ ra những vách đá đỏ
rực của serra de Maracaju mà các khe lũng, tại Corrientes, đã là nơi trú ngụ của
một garimpo, tức một trung tâm của những người đi tìm kim cương. Và đến
đây mọi thứ thay đổi. Vừa qua khỏi Aquidauana, ta đi vào khu pantanal: đầm
lầy lớn nhất thế giới, chiếm vùng trung lưu vực sông Rio Paraguay.
