Các vị chủ nhà của chúng tôi đã lớn lên hay phục vụ trong cuộc Đại chiến
thế giới I; khí chất và năng lực của họ lẽ ra hướng họ trở thành những thực dân
ở Maroc. Tôi không rõ những tính toán nào của người dân vùng Nante đã lôi
cuốn họ vào một cuộc mạo hiểm bấp bênh hơn, trên một vùng đất nghèo của
xứ Brésil. Dù sao, 10 năm sau khi thành lập, đồn điền Fazenda Francesa đã sa
sút, do thiếu vốn đã bị dồn vào việc mua đất, không còn tiền dự trữ để cải thiện
đàn gia súc và sắm trang thiết bị. Trong một bung-ga-lô
rộng kiểu Anh, các
vị chủ nhà của chúng tôi sống một cuộc sống khắc khổ, nửa là người nuôi gia
súc, nửa là người bán tạp hóa. Thực tế, quầy hàng của đồn điền là trung tâm
tiếp tế độc nhất trong vòng bán kính 100 kilomet hay gần như vậy. Những
empregados, tức những người làm công: những người lao động hay nông phu
đến đây để tiêu bằng bàn tay này số tiền kiếm được từ bàn tay kia; một mánh
khóe viết lách biến biên lai đòi nợ của họ thành nợ, và từ quan điểm này, toàn
bộ đồn điền hoạt động gần như không có tiền. Do giá các món hàng, theo đúng
tập quán, được ấn định gấp đôi hay gấp ba giá đang lưu hành, vụ việc lẽ ra có
thể có lãi nếu như mặt thương mại không bị coi là thứ yếu. Có điều gì đó thật
đáng ngao ngán khi, các ngày thứ Bảy, nhìn thấy những công nhân chặt về đưc
một ít cây mía, rồi đem ngay vào ép trong cái engenho của đồn điền - một cái
máy làm bằng thân cây được đẽo thô kệch, cây mía đưa vào đấy bị ép vỡ bởi
ba ống gỗ hình trụ - tiếp đó nấu cho bay hơi nước trong những chậu tôn lớn
trước khi đổ vào những chiếc khuôn, nước mía ngưng lại thành những khối
màu vàng hung cô đặc dạng hạt: đó là rapadura; họ xếp các sản phẩm chồng
lên nhau trong kho ở cạnh, tại đó trở thành khách mua, ngay tối hôm ấy họ
mua bằng một giá cao để mang về cho con cái thứ của ngọt độc nhất của
sertão.
Các vị chủ nhà của chúng tôi nhìn nhận bằng một con mắt triết học cái nghề
bóc lột này của họ; không tiếp xúc với những người làm thuê ngoài giờ lao
động, và không có láng giềng cùng giai cấp (vì khu đất dành cho người Anh-
điêng trải rộng giữa họ với những đồn điền gần nhất trên biên giới Paraguay)
họ tự áp đặt một lối sống chặt chẽ, trong đó việc tuân thủ lề luật hẳn là cách
bảo vệ tốt nhất chống lại sự nản chí. Những nhượng bộ duy nhất của họ đối với
lục địa là lối ăn mặc và đồ uống: trong cái vùng biên giới này, nơi hòa trộn các
