Nha, như Julio, José - Maria, Luiza; hoặc những bí danh: Lebre (thỏ), Asssucar
(đường). Thậm chí tôi biết một người mà Rondon hay một trong các bạn của
ông đã đặt cho cái tên là Cavaignac, do chòm râu của anh ta, rất hiếm ở người
Anh-điêng nói chung thường nhẵn nhụi.
Một hôm tôi chơi đùa cùng một nhóm trẻ, một bé gái bị một bạn gái của nó
đánh; bé đến nấp vào cạnh hết sức bí mật, thì thầm điều gì đó vào tai tôi, mà
tôi không hiểu, và bắt buộc phải bảo em nhắc lại nhiều lần, đến nỗi đối thủ của
em nhỏ phát hiện ra chuyện đó, và bây giờ, đến lượt em tới chỗ tôi, tiết lộ với
tôi điều có vẻ là một bí mật nghiêm trọng: sau ít phút do dự và hỏi đi hỏi lại,
tôi đã hiểu ra sự việc. Để trả thù, em bé thứ nhất đã đến cho tôi biết tên tục của
địch thủ và khi em bé thứ hai nhận ra việc đó, nó đã báo tên tục của em gái thứ
nhất với tôi để khủng bố lại. Kể từ lúc đó, rất dễ dàng tuy cũng chẳng hay ho
gì, để kích động lũ trẻ chống lại nhau và biết được tất cả tên của chúng. Sau
đó, đã tạo được sự đồng lõa nhỏ, chúng dễ dàng cung cấp cho tôi tên những
người lớn. Khi họ hiểu ra những cuộc thì thầm bí mật của chúng tôi, bọn trẻ
còn bị quở mắc và nguồn thông tin của tôi bị cạn.
Thứ đến là tiếng Nambikwara tập trung nhiều phương ngữ, tất cả đều hoàn
toàn chưa được biết đến. Chúng khác nhau bởi vĩ tố của các danh từ và một số
dạng động từ. Trên tuyến đường dây người ta sử dụng một thứ tiếng Anh hổ
lốn, chỉ có thể có ích lúc ban đầu. Nhờ thiện chí và sự linh hoạt của những
người thổ dân, tôi bèn học một thứ tiếng Nambikwara thô sơ. Thật may là ngôn
ngữ này có những từ thần kỳ - kititu trong phương ngữ ở miền đông, ở những
nơi khác thì là dige hay tchore - chỉ cần cho thêm vào các danh từ để biến
chúng thành những động từ và khi cần thiết thì thêm một giới từ phủ định.
Bằng cách này, ta có thể nói được mọi điều, dù thứ ngôn ngữ Nambikwara “cơ
bản” này không đủ để biểu thị những ý nghĩ tinh tế nhất. Những người thổ dân
biết rõ điều đó, vì họ đảo ngược cách thức này khi họ học nói tiếng Bồ Đào
Nha; như “tai” và “mắt” có nghĩa tương ứng là nghe - hay hiểu - và nhìn, và họ
dịch những khái niệm đối nghịch bằng cách nói: orella acabo hoặc olho acabo,
“tai, hay mắt, tôi kết thúc…”
