thường bị lúng túng bởi cuộc tấn công của nửa tá người - trẻ cũng như già - chỉ
nhằm giành lấy bánh xà phòng của tôi mà bọn họ mê thích. Những cảnh phóng
túng như vậy diễn ra trong mọi hoàn cảnh của cuộc sống thường nhật; không
hiếm trường hợp tôi buộc phải nằm vào chiếc võng bị nhuộm đỏ bởi một phụ
nữ thổ dân mò đến ngủ trưa ở đấy sau khi quết nước curucu lên khắp người; và
khi tôi ngồi bệt trên mặt đất làm việc giữa một vòng trong các thông tin viên,
đôi khi tôi cảm thấy có một bàn tay kéo vạt áo sơ mi của tôi: đó là một phụ nữ
thấy rằng xỉ mũi vào đó đơn giản hơn là đi ra nhặt lấy một cọng lá gập đôi
thành một chiếc kẹp, thông thường vẫn được dùng để làm việc đó.
Để hiểu rõ thái độ của hai giới đối với nhau, cần luôn nhớ tính chất cơ bản
của vợ chồng ở người Nambikwara; đấy là đơn vị kinh tế và tâm lý tối ưu.
Giữa các bầy nhóm du cư, không ngừng hình thành và phân rã ấy, vợ chồng
được coi là hiện thực ổn định (ít nhất về mặt lý thuyết); cũng duy nhất có nó
đảm bảo sự tồn vong của các thành viên của nhóm. Người Nambikwara sống
theo một nền kinh tế kép: một mặt là những thợ săn và những người làm vườn,
mặt kia là những người hái lượm. Mặt thứ nhất do đàn ông đảm nhiệm, mặt
thứ hai do phụ nữ. Trong khi nhóm nam giới đi săn suốt ngày bằng cung tên
hay lao động trong các khu vườn vào mùa mưa thì nhóm phụ nữ, trang bị cây
gậy chọc, cùng trẻ con lang thang trên đồng cỏ, thu lượm, hái nhổ, đập chết,
bắt sống, nhặt lấy tất cả những những gì gặp được trên đường có thể dùng làm
thức ăn: hạt, quả, rễ, củ, những con vật nhỏ đủ loại. Cuối ngày, vợ chồng tái
hợp bên đống lửa, khi cây sắn đến mùa thu hoạch và cho tới lúc vẫn còn sắn,
đàn ông vác về một vác củ để người vợ nạo, ép làm bánh, và nếu đi săn có kết
quả, người ta nhanh chóng nướng chín những con mồi bằng cách vùi vào lớp
tro bỏng của đống lửa gia đình. Nhưng trong vòng 7 tháng trong năm, sắn rất
hiếm; còn săn bắn thì tùy thuộc may rủi, trên những bãi cát khô cằn, nơi một số
lượng ít ỏi con mồi chẳng mấy khi chịu rời bóng râm và những bãi cỏ cạnh các
con suối, cách nhau những khoảng không gia rộng lớn của rừng rậm bán hoang
mạc. Vì vậy, gia đình được là tùy thuộc vào việc hái lượm của phụ nữ.
Nhiều lần, tôi đã tham dự những bữa ăn nho nhỏ gay go ấy, suốt nửa năm
trời là niềm hy vọng duy nhất để khỏi chết đói của người Nambikwara. Khi
