bên vợ, đống lửa trại, anh ta sẽ lắng nghe những lời than thở, nhớ kỹ những đòi
hỏi của chị, nhờ chị giúp sức trong hàng trăm công việc; lối huênh hoang của
đàn ông biến mất trước sự hợp tác của đôi bên ý thức được giá trị thiết yếu của
người này đối với người kia.
Thái độ nước đôi của nam giới đối với phụ nữ có sự tương ứng đích xác như
vậy trong cách ứng xử, cũng là nước đôi, của phụ nữ. Phụ nữ tự coi mình là
một tập thể và biểu lộ điều đó bằng nhiều cách; ta đã thấy là họ không nói như
đàn ông. Điều này càng đúng ở những phụ nữ trẻ, chưa có con, và những người
vợ kế. Những người mẹ và phụ nữ có tuổi rất ít khi thể hiện sự khác biệt đó,
tuy rằng có lúc ta cũng thấy hiện tượng đó ở họ. Ngoài ra, phụ nữ trẻ thích giao
du với trẻ con và thiếu niên, vui chơi và nói đùa với chúng; và chính phụ nữ
chăm nom các con vật một cách nhân đạo đặc biệt thấy ở một số người Anh-
điêng Nam Mỹ. Tất cả những điều đó góp sức tạo nên quanh những người phụ
nữ, bên trong nhóm người, một bầu không khí đặc biệt vừa trẻ con, vui vẻ,
kiểu cách và khêu gợi, mà đám đàn ông kết vào khi họ đi săn hay đi làm vườn
về.
Nhưng một thái độ khác hẳn bộc lộ ở phụ nữ khi họ phải đối mặt với một
trong các hình thức hoạt động được đặc biệt giao phó cho họ. Họ thực hiện các
công việc thủ công của mình một cách khéo léo và kiên trì, trong khu trại lặng
lẽ, ngồi thành vòng tròn và quay lưng lại với nhau; trong những cuộc di
chuyển, họ can trường đeo chiếc gùi nặng, chứa mọi đồ ăn dự trữ và của cải
của cả gia đình, cả bó tên, trong lúc người chồng dẫn đầu với cây cung và một
hai mũi tên, ngọn lao bằng gỗ hay chiếc gậy chọc, rình đợi một con vật bỏ
chạy hoặc gặp được một cây có quả. Lúc đó ta thấy những người phụ nữ ấy,
trán quấn dải băng đeo gùi, lưng đeo chiếc gùi hẹp hình quả chuông lộn ngược,
bước đi, suốt nhiều kilomet, bằng bước chân đặc trưng của họ: hai đùi khép
chặt, hai đầu gối chụm vào nhau, hai cổ chân doãng ra, bàn chân quay vào
trong, sức nặng tỳ vào hai rìa ngoài bàn chân và uốn éo đôi háng; dũng cảm,
kiên quyết và vui vẻ.
