giáo Tin lành Mỹ đã tìm cách thâm nhập vào khu Mato Grosso trung tâm
khoảng năm 1930 thuộc loại đặc biệt: thành viên các giáo đoàn này xuất thân
từ những gia đình nông dân vùng Nebraska hay Dakota, ở đó đám trai trẻ được
dạy dỗ trong một niềm tin đinh ninh vào Địa ngục và những vạc dầu sôi. Một
số trở thành nhà truyền giáo như người ta ký một hợp đồng bảo hiểm. Yên tâm
như thế về sự cứu rỗi của mình, họ nghĩ không còn gì khác phải làm để xứng
đáng với ân huệ đó; thực thu nghề nghiệp, họ chứng tỏ một sự cứng rắn và một
sự vô nhân tính đáng công phẫn.
Sự cố dẫn đến vụ thảm sát đã xảy ra như thế nào? Chính tôi đã hiểu được
điều đó từ một sự vụng về suýt khiến tôi phải trả giá đắt. Người Nambikwara
có những kiến thức về độc dược học. Họ chế tạo chất gây tê liệt toàn thân tẩm
vào các mũi tên của họ từ dung dịch một mẩu vỏ màu đỏ bọc bên ngoài rễ cây
strychnos mà họ đun nóng cho bốc hơi cho đến khi hỗn hợp đó biến thành một
thứ bột dính; và họ dùng những chất độc thực vật khác dưới dạng bột đựng
trong những ống lông chim hay ống tre xung quanh có quấn sợi bông hay vỏ
cây mang theo bên người. Những chất độc đó dùng cho các cuộc trả thù trong
buôn bán hay ái tình, tôi sẽ trở lại chuyện này.
Ngoài những chất độc có tính chất khoa học ấy mà thổ dân chuẩn bị một
cách công khai, không kèm theo những sự thận trọng và phức tạp có tính ma
thuật như việc chế chất độc gây tê liệt ở miền bắc, người Nambikwara có
những chất độc khác thuộc loại rất bí mật. Trong những chiếc ống tương t
những chiếc đựng chất độc thật, họ hứng lấy những mẩu nhựa tiết ra của một
loại cây bombax, có phần giữa thân cây phồng to ra; họ tin rằng ném một mẩu
nhựa đó vào đối phương, sẽ khiến đối phương lâm vào tình trạng giống như cái
cây nọ: nạn nhân sẽ trương phình ra và chết. Dù là chất độc thật hay chất ma
thuật, người Nambikwara đều gọi chung bằng một từ: nandé. Như vậy từ này
vượt khỏi ý nghĩ hạn hẹp mà chúng ta dùng chỉ chất độc. Nó bao gộp mọi loại
hành động gây nguy hiểm cũng như những sản phẩm hay đồ vật có khả năng
phục vụ cho những hành động đó.
